Điềm báo trước động đất trong tư liệu cổ Trung Quốc

Ngày 6/2, Thổ Nhĩ Kỳ và Syria hứng chịu hai trận động đất liên tiếp gây thiệt hại nặng nề, dữ liệu thống kê đến nay chỉ ra hơn 19.000 người đã thiệt mạng, san phẳng hàng ngàn tòa nhà và hiện chưa rõ số người còn bị mắc kẹt. Ở đây xin trích vài tư liệu cổ Trung Quốc về điềm báo trước động đất nhằm cung cấp thêm kiến thức hỗ trợ trong phòng tránh tai ương này.

Như đã biết, người dân ở miền nam Thổ Nhĩ Kỳ đã ghi lại được một cảnh tượng hiếm thấy trước trận động đất: đầu tiên là hiện tượng âm thanh sột soạt, sau đó nhiều ánh sáng xanh mạnh lóe lên trên bầu trời và âm thanh ngày càng to hơn kèm theo rung giật dữ dội. Được biết thứ ánh sáng xanh bí ẩn này được gọi là “Ánh sáng Địa chấn” (Earthquake Light), cũng còn gọi là “Ánh sáng Trái đất”.

Ngoài ra, một số người cũng đã quay thấy cảnh tượng đàn chim bay loạn xạ trước khi động đất xảy ra, biểu hiện lạ nữa là chim chóc bay tụ tập lên đỉnh ngọn cây.

Có vẻ như trước mỗi thảm họa tự nhiên như vậy sẽ có những điềm báo khác thường, đó là các hiện tượng bất thường trong không gian tự nhiên cũng như từ động thực vật. Trong thư tịch cổ của Trung Quốc có rất nhiều ghi chép về biểu hiện của đất trời liên quan đến điềm báo hiện tượng động đất, lưu giữ kiến thức của người cổ đại về vấn đề này, trong đó không phải không có yếu tố khoa học. Như sách “Trị quốc của triều đình: Quyển 10 Phần 4: Địa chất học” có ghi 6 điềm báo của động đất:

1. Nước giếng vốn trong vắt yên tĩnh, bỗng nhiên đục ngầu như mực, bùn đất nổi lên.
2. Nước trong ao bị gió thổi thành nếp, tảo rong quấn nhau, vô cớ nảy bọt như nước đang sôi.
3. Khi mặt biển gặp gió, sóng cao trào dâng, rong biển bồng bềnh, vô cớ nảy bọt như nước đang sôi… Thời tiết quang đãng ấm áp, phẳng lặng, đột ngột nước biển nổi cuộn nhiễu loạn bất thường.
4. Nửa đêm trời đen kịt bỗng nhiên hừng sáng như ban ngày.
5. Trời đang nắng ấm trong xanh bỗng thấy mây đen như lũ, uốn lượn như những con rắn dài vắt ngang bầu trời mãi không thấy tan.
6. Đang là giữa hè, hơi nóng bốc lên, mồ hôi như mưa, đột nhiên cảm thấy mát lạnh, như bị băng tuyết vây lấy, khí lạnh đập vào khiến thân thể run rẩy.

Ngoài ra, sẽ có hiện tượng bất thường trong nước ngầm trước động đất. Nước ngầm bao gồm nước giếng, nước suối. Các bất thường chính là vẩn đục, sủi bọt, tăng nhiệt độ, thay đổi màu sắc, thay đổi mùi vị, mực nước lên xuống đột ngột, miệng giếng biến dạng, nguồn nước bất ngờ khô cạn hoặc phun trào.

Thư tịch cổ Trung Quốc cũng có nhiều ghi chép liên quan đến sự xuất hiện của thời tiết bất thường, chẳng hạn như mưa đá, tuyết đỏ, đầy mây và sương mù, mưa, lũ lụt và hạn hán…

Động vật phản ứng bất thường

Trước trận động đất, động vật cũng sẽ biểu hiện những hành vi bất thường, chẳng hạn như: chim kêu rít, rắn chui ra khỏi hang, cá nhảy trên mặt nước, lợn và bò nhảy vòng, gà bay, chó nhảy…. Trong sách “Niên biểu Tư liệu động đất Trung Quốc” có 126 ghi chép về phản ứng của sinh vật đối với động đất, liên quan đến 24 loại động vật.

Trước hầu hết các trận động đất mạnh, thời gian điềm báo tập tính bất thường của động vật chủ yếu tập trung vào một ngày trước trận động đất, nhưng cũng có khi dài vài ngày, có khi cả chục ngày. Xu thế cường độ của trận động càng mạnh thì xu thế tập tính bất thường của các loại động vật cũng mạnh tương ứng theo về số lượng, vùng phân bố, phản ứng…

Trước trận động đất, hầu hết các loài động vật sẽ biểu hiện những hành vi bất thường như hoảng sợ và bỏ chạy loạn xạ; một số ít sẽ biểu hiện những hành vi như đờ đẫn, bỏ ăn…

“Kinh Chiêm thời Khai Nguyên triều Đại Đường” (Đại Đường khai nguyên chiêm kinh) là một bộ sưu tập tài liệu thiên văn cổ đại Trung Quốc, sách có những ghi chép về những con chuột phản ứng bất thường trước trận động đất, chẳng hạn như: “Những con chuột tụ tập kêu rít…”

Động vật có khả năng báo hiệu động đất giống như hệ thống giám sát “sống”, chúng có thể nhận thức biến đổi môi trường phức tạp và nhạy cảm, có thể cảm nhận rõ tín hiệu báo trước động đất một cách hiệu quả, qua đó có tác dụng cảnh báo nhất định đối với con người và có thể giảm thiểu thương vong cho con người. Như bài kệ thời cổ đại phản ánh sinh động hành vi bất thường của động vật trước động đất:

“Động vật có điềm báo trước động đất, theo dõi chặt chẽ là quan trọng nhất.

Trâu bò, dê, la và ngựa không vào chuồng, lợn không ăn và chó sủa.

Vịt không xuống nước quậy phá trên bờ, gà bay lên cây kêu quang quác.

Rắn chui ra khỏi cái lỗ trên băng tuyết, chuột bỏ chạy quắp chuột con trong miệng.

Thỏ lại vểnh tai lên va vào nhau, cá hoảng hốt nhảy trên mặt nước.

Đàn ong bay vo ve, đàn bồ câu sợ hãi không về tổ.

Các hộ dân hãy cùng quan sát, phát hiện những bất thường và nhanh chóng báo cáo”.

Con người cũng có khả năng cảm nhận trước động đất

Thông thường chúng ta cho rằng con người dường như không có cảm nhận gì trước động đất, nhưng có nhà khoa học ở California Mỹ qua nghiên cứu đã chỉ ra rằng con người cũng có thể xuất hiện những hiện tượng bất thường trong khoảng thời gian ngắn trước khi xảy ra động đất. Chẳng hạn, tại khu vực vịnh San Francisco của Mỹ, trong vòng 72 giờ trước khi động đất xảy ra thì cư dân ở đó sẽ có các biểu hiện cáu kỉnh, khó chịu, chóng mặt, đau đầu, buồn nôn.

Tương tự, nhà sinh vật học người Mỹ Lynn Margulis cũng từng phân tích hành vi bất thường của con người trước trận động đất, ông phát hiện ra rằng độ chính xác của dự báo trong vòng 8 ngày [từ những biểu hiện bất thường của con người] có thể đạt được 80%.