Tranh chấp bản quyền: Sáng tác của 8.000 tác giả biến thành “món” miễn phí cho AI

Từ tin tức đến tiểu thuyết, từ thơ ca đến tản văn đều nằm trong tầm tay của AI. Tuy nhiên, việc đào tạo phía sau có sử dụng nhiều tài liệu và sáng tạo có bản quyền không? Điều này đang thu hút sự chú ý của công luận.

“Tôi có thể có một cảnh Harry Potter trong đó Harry chiến đấu với Chúa tể hắc ám Voldemort không?”, một người dùng trực tuyến hỏi.

“Tất nhiên rồi! Sau đây là một tình tiết trong bộ truyện “Harry Potter”, nơi Harry đối đầu với Voldemort…”, ChatGPT trả lời.

Tranh chấp bản quyền

Sau khi “kỹ thuật thay đổi khuôn mặt AI” gây ra nhiều tranh chấp về quyền chân dung, mới đây hơn 8.000 tác giả đã cùng nhau đăng tải một bức thư ngỏ, cáo buộc Microsoft, Meta và các công ty công nghệ khác sử dụng sáng tác của họ để đào tạo AI mà không xin phép, đồng thời yêu cầu bồi thường phí bản quyền.

Theo báo cáo từ CNN và The Guardian, bức thư ngỏ được khởi xướng bởi Authors Guild (Hiệp hội Tác giả Mỹ), được hàng ngàn tác giả nổi tiếng ký tên. Trong đó có nhiều nhà văn nổi tiếng như Margaret Atwood, Nguyễn Thanh Việt, Philip Pullman, tiểu thuyết gia từng đoạt giải thưởng Sách quốc gia Jonathan Franzen, Jodi Picoult hay Michael Pollan.

Họ đã đưa ra yêu cầu rõ ràng với các CEO của OpenAI – công ty mẹ của ChatGPT, Alphabet – công ty mẹ của Google, Meta – công ty mẹ của Facebook, Stability AI – một công ty trí tuệ nhân tạo nguồn mở và IBM rằng: Phải có giấy phép sử dụng bất kỳ tài liệu có bản quyền nào, đồng thời phải bồi thường hợp lý cho các tác giả khi sử dụng tác phẩm của họ trong nội dung do AI tạo ra.

Trong bức thư của họ, các tác giả cáo buộc rằng hàng triệu cuốn sách, bài báo và thông cáo báo chí có bản quyền đã trở thành “thức ăn” phong phú và dồi dào, cho các công cụ AI bắt chước và tiếp thu ngôn ngữ, câu chuyện, phong cách và ý tưởng của họ.

Trong thư, Authors Guild đưa ra 3 yêu cầu: “Xin phép sử dụng tài liệu bản quyền”; “Đền bù công bằng cho người viết về việc sử dụng các tác phẩm trong quá khứ và hiện tại”; “Trả thù lao xứng đáng cho tác giả được AI sử dụng các tác phẩm”.

Trước đó vào năm 2022, khảo sát của Authors Guild cho thấy, thu nhập bình quân của các nhà văn toàn thời gian ở Mỹ là 23.330 USD. Sự ra đời của công nghệ AI có thể làm thu nhập của các tác giả sụt giảm trầm trọng, dẫn tới trường hợp một số người không nhận được lương.

Trên thực tế, những tranh cãi về tài liệu đào tạo AI sớm đã xuất hiện. Bởi hầu hết những nội dung này đều đến từ các trang web vi phạm bản quyền, nên đương nhiên sẽ không có nguồn hợp pháp và không được cấp phép.

Authors Guild có khoảng 12.000 thành viên, gồm các nhà văn, nhà báo, sử gia, nhà thơ và dịch giả. Hiệp hội cung cấp các biện pháp ủng hộ về vấn đề tự do ngôn luận và bảo vệ bản quyền tác giả.

Nhiều công ty đã không xin phép các kênh truyền thông hoặc tác giả. Theo một báo cáo trước đây của Wall Street Journal. Thậm chí, một số công ty công nghệ còn tin rằng thông tin được thu thập trên Internet nằm trong phạm vi sử dụng hợp lý.

Có thông tin cho rằng khi Liên minh Châu Âu soạn thảo dự luật giám sát AI, họ cũng đã lên kế hoạch yêu cầu các nhà phát triển AI công bố tài liệu bản quyền được sử dụng trong quá trình đào tạo.

Nhưng dự luật đã bị Giám đốc điều hành OpenAI Sam Altman phản đối và đe dọa sẽ rời khỏi thị trường Châu Âu quá khắt khe. Hiện tại, EU vẫn đang thảo luận chi tiết trong nội bộ và có thể mất vài năm trước khi tiến hành trong thực tế.

Trả tiền cho tin tức?

Trong lĩnh vực tin tức, New York Times, The Guardian và Axel Springer, công ty xuất bản kỹ thuật số lớn nhất châu Âu, đã liên hệ với ít nhất một công ty công nghệ về tài liệu đào tạo AI.

Tờ “Financial Times” đưa tin rằng các chủ sở hữu truyền thông đã chủ động tấn công, có lẽ vì họ đã học được một bài học đau đớn từ những ngày đầu phát triển của Internet.

Khi đó, các bài báo miễn phí tràn ngập Internet, ảnh hưởng lớn đến hoạt động của các công ty truyền thông. Sau đó, các nền tảng truyền thông xã hội như Google và Facebook đã phát triển một kênh kết nối mọi thông tin và cũng thiết lập một hệ thống quảng cáo trực tuyến.

Những người trong ngành tiết lộ rằng sau cuộc gặp với Springer Group và The Guardian, Google đã hứa sẽ trả tiền cho các bài báo. OpenAI cũng đã đàm phán với News Corp, tập đoàn đa phương tiện lớn nhất ở Hoa Kỳ và New York Times về vấn đề này. Theo đánh giá từ những tin tức mới nhất cho thấy, hai bên đều đưa ra những phản hồi thân thiện.

Tuy nhiên, cách thức và số tiền mà các ‘gã khổng lồ’ công nghệ phải trả cho việc sử dụng nội dung có bản quyền vẫn đang được đàm phán. Một số công ty truyền thông đã đưa ra mức giá hàng năm từ 5 triệu đến 20 triệu đô la Mỹ. Một số công ty truyền thông tin rằng định giá dựa trên số lượng sẽ hợp lý hơn.

Ông Mathias Döpfner, Giám đốc điều hành của Springer Group, chỉ ra rằng việc thanh toán có thể dựa trên mức sử dụng. Nhưng vấn đề chính là tỷ lệ phần trăm nội dung bản quyền được AI sử dụng luôn là một hộp đen, vì không một công ty công nghệ nào sẵn sàng tiết lộ chúng.