Tổng thống Joe Biden có phạm luật khi ra lệnh không kích vào Yemen?

Một số thành viên Quốc hội Mỹ đã đang cáo buộc rằng Tổng thống Joe Biden đã vi phạm Hiến pháp khi ra lệnh không kích Yemen vào rạng sáng thứ Sáu (12/1).

Tổng thống Biden đã làm gì?

Các máy bay quân sự, tàu và tàu ngầm của Mỹ cùng Anh Quốc đã thực hiện hàng chục đợt không kích khắp Yemen vào rạng sáng thứ thứ Sáu (12/1) nhằm trả đũa lực lượng vũ trang Houthi đã tiến hành nhiều cuộc tấn công vào tàu thuyền trên Biển Đỏ trong thời gian qua. Houthi được cho là do Iran hậu thuẫn tuyên bố tấn công tàu thuyền trên Biển Đỏ để đáp trả Israel tấn công vào Hamas tại Gaza.

Chính quyền Biden trước khi tiến hành các đợt không kích vào Yemen đã báo tin cho Quốc hội Mỹ, nhưng không chờ được phê duyệt.

Hiến pháp Mỹ quy định thế nào?

Nhiều thành viên Đảng Dân chủ cấp tiến chỉ trích ông Biden đã lưu ý rằng Điều 1 của Hiến pháp Mỹ quy định Quốc hội ra lệnh tiến hành chiến tranh, không phải tổng thống và đây là một trong những nguyên tắc “kiểm tra và cân bằng” vốn là dấu ấn nổi bật của hệ thống chính trị Mỹ.

Tuy nhiên, Điều 2 của Hiến pháp Mỹ chỉ định tổng thống là tổng tư lệnh lực lượng vũ trang và trao cho tổng thống quyền được sử dụng lực lượng quân đội vì các mục đích phòng vệ mà không cần quốc hội phê duyệt.

Những người ủng hộ động thái tấn công Yemen của ông Biden nói rằng những mục đích phòng vệ có bao gồm hoạt động đáp trả các cuộc tấn công vào căn cứ Mỹ tại Iraq và Syria cũng như vào các tàu thương mại trên Biển Đỏ.

Tổng thống Biden có vi phạm luật quyền lực chiến tranh?

Ngoài các điều khoản trong Hiến pháp, việc sử dụng vũ lực cũng được kiểm soát bằng Nghị quyết Quyền lực Chiến tranh vốn đã được Quốc hội liên bang thông qua năm 1973 để kiểm soát quyền lực của tổng thống Mỹ sau Chiến tranh Việt Nam. Nghị quyết này yêu cầu các hành động quân sự không tuyên bố chiến tranh hoặc được trao quyền hợp pháp phải kết thúc trong vòng 60 ngày.

Nghị quyết nên trên cũng yêu cầu tổng thống Mỹ trong vòng 48 giờ sau một cuộc tấn công phải nộp cho Quốc hội báo cáo về bối cảnh cần thiết dẫn tới hành động đó, thẩm quyền cho phép nó diễn ra, và quy mô cùng thời gian ước tính của các cuộc xung đột vũ trang đó.

Tiền lệ trước đây thế nào?

Quốc hội Mỹ đã thông qua một nghị quyết nhằm kiềm chế các quyền lực chiến tranh của tổng thống vào năm 2020 sau khi Tổng thống Donald Trump khi đó đã ra lệch tấn công tiêu diệt tướng quân sự Iran Qassem Soleimani tại sân bay Baghdad, Iraq mà không báo trước kế hoạch cho Quốc hội.

Ông Trump đã phủ quyết nghị quyết đó và biện pháp này đã không nhận đủ sự ủng hộ của các nghị sĩ Đảng Cộng hòa để có thể lật ngược được phủ quyết của tổng thống.

Vào năm 2011, Tổng thống Mỹ khi đó là ông Barack Obama đã ra lệnh tiến hành các cuộc không kích vào Libya lúc đó do ông Muammar Qaddafi lãnh đạo mà không cần Quốc hội phê duyệt. Ông Obama sau đó đã thừa nhận quyết định khi đó là sai lầm tồi tệ nhất khi ông làm tổng thống Mỹ.

Các cuộc tấn công của Mỹ khi đó đã góp phần lật đổ ông Qaddafi, nhưng để lại hậu quả là một đất nước Libya bất ổn sâu sắc kéo dài.