Tổng thống Nam Phi nói bắt giữ ông Putin sẽ là “lời tuyên chiến” với nước Nga

Tổng thống Ramaphosa nói rằng việc bắt giữ Tổng thống Nga Putin sẽ làm suy yếu sứ mệnh do Nam Phi lãnh đạo nhằm chấm dứt chiến tranh ở Ukraine.

Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa nói rằng bất kỳ nỗ lực nào nhằm bắt giữ Tổng thống Nga Vladimir Putin khi ông đến thăm nước này vào tháng tới sẽ là một lời tuyên chiến với Nga.

Ông Putin đã được mời tham dự hội nghị thượng đỉnh BRICS ở Johannesburg vào tháng tới, nhưng ông cũng là mục tiêu của lệnh bắt giữ của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) – một điều khoản mà Pretoria với tư cách là thành viên ICC sẽ phải thực hiện nếu ông tham dự.

Tình thế tiến thoái lưỡng nan về ngoại giao của Nam Phi đang diễn ra tại tòa án, nơi đảng đối lập hàng đầu, Liên minh Dân chủ (DA), đang cố gắng buộc chính phủ ra tay và đảm bảo nhà lãnh đạo Điện Kremlin sẽ bị giam giữ và giao nộp cho ICC nếu ông bước chân vào nước này. 

Trong phản hồi của mình, ông Ramaphosa mô tả lời kêu gọi của DA là “vô trách nhiệm” và cho biết an ninh quốc gia đang bị đe dọa. Theo Tổng thống, Nam Phi đang tìm kiếm sự miễn trừ theo các quy tắc của ICC dựa trên thực tế là việc ban hành vụ bắt giữ có thể đe dọa “an ninh, hòa bình và trật tự của quốc gia”.

“Sẽ không phù hợp với hiến pháp của chúng ta nếu mạo hiểm tham gia chiến tranh với Nga,” ông nói, đồng thời cho biết thêm rằng điều này sẽ đi ngược lại nghĩa vụ bảo vệ đất nước của ông.

Ông Ramaphosa viết: Vụ bắt giữ cũng sẽ làm suy yếu sứ mệnh do Nam Phi lãnh đạo nhằm chấm dứt chiến tranh ở Ukraine và “đóng cửa bất kỳ giải pháp hòa bình nào”.

Hiệp ước ICC quy định rằng một quốc gia thành viên nên tham khảo ý kiến của tòa án khi xác định được các vấn đề có thể cản trở việc thực hiện yêu cầu và tòa án có thể không tiến hành yêu cầu bắt giữ nếu điều này buộc quốc gia đó phải vi phạm các quy tắc quốc tế về quyền miễn trừ ngoại giao.

Nam Phi hiện là chủ tịch của nhóm BRICS, một tập hợp các cường quốc kinh tế bao gồm Brazil, Nga, Ấn Độ và Trung Quốc, tự coi mình là đối trọng với sự thống trị kinh tế của phương Tây.

Phó Tổng thống Nam Phi Paul Mashatile cho biết trong các cuộc phỏng vấn gần đây với truyền thông địa phương rằng chính phủ đã cố gắng thuyết phục ông Putin không đến – nhưng cho đến nay vẫn chưa thành công.

Tòa án đã công bố bản khai có tuyên thệ của ông Ramaphosa được ký từ hồi tháng 6, vào thứ Ba, trong đó có những phát biểu như trên. 

Lãnh đạo đảng DA John Steenhuisen ca ngợi quyết định của tòa án, mô tả lập luận của ông Ramaphosa rằng Nam Phi có nguy cơ chiến tranh với Nga là “lố bịch” và “mỏng manh”.

“Khi các quyết định về chính sách đối ngoại có khả năng hủy hoại danh tiếng quốc tế của Nam Phi… và hủy hoại nền kinh tế của chúng ta, điều quan trọng là chính phủ phải duy trì nghĩa vụ công khai và minh bạch của mình,” ông Steenhuisen nói trong một tuyên bố.

Nam Phi có quan hệ kinh tế và thương mại mạnh mẽ với Hoa Kỳ và Châu Âu.

Thương mại với Nga nhỏ hơn nhiều, nhưng Pretoria có quan hệ với Moscow từ nhiều thập kỷ trước, khi Điện Kremlin ủng hộ đảng Quốc hội Châu Phi cầm quyền trong cuộc đấu tranh chống lại chế độ phân biệt chủng tộc.

Lê Vy (theo Al Jazeera)