Mượn danh mô hình kinh doanh mới, Grab đã trốn thuế như thế nào?

Việc GrabTaxi cố ý không ghi doanh thu chịu thuế, làm sai lệch mô hình kinh doanh là hai kẽ hở thuế được doanh nghiệp này tận dụng để trốn thuế. Nếu cơ quan chức năng không thực hiện thanh tra toàn diện mô hình vận tải GrabTaxi thì sẽ khó có thể đảm bảo được tính công bằng trên thị trường vận tải taxi, đồng nghĩa với việc tiếp tay cho các hành vi gian lận thuế, các doanh nghiệp mượn danh mô hình kinh doanh mới để trục lợi.

Trong kỳ kinh doanh 2014-2016, Grab có doanh thu 1.755 tỷ đồng nhưng tổng số thuế kê khai, nộp Ngân sách Nhà nước (NSNN) chỉ là 9,5 tỷ đồng. Sau thanh tra, doanh nghiệp này nộp thêm 2,9 tỷ đồng, nâng tổng số thuế nộp vào NSNN trong suốt ba năm lên mức 13,4 tỷ đồng.

Trong khi đó, Uber – một mô hình kinh doanh tương tự Grab phải nộp tới 74,9 tỷ đồng, còn Vinasun – một doanh nghiệp taxi truyền thống, trong kỳ kinh doanh 2014-2016 cũng đã nộp 1.200 tỷ đồng vào NSNN.

Vậy tại sao lại có sự chênh lệch thuế lớn như vậy giữa các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ taxi? Tại sao doanh thu Grab lớn như vậy nhưng nghĩa vụ thuế lại quá nhỏ bé? Lỗ hổng thuế nào được doanh nghiệp này lách qua để giảm thiểu trách nhiệm với xã hội, với cộng đồng?

Chính sách thuế nào đang áp dụng đối với Grab?

Ngày 8/2/2017, Tổng cục Thuế  đã  có công văn số 384/TCT-TNCN hướng dẫn về nghĩa vụ thuế của dịch vụ GrabTaxi. Cụ thể như sau:

Công ty TNHH GrabTaxi kê khai và nộp thuế đối với phần doanh thu được chia từ hoạt động kinh doanh vận tải theo hợp đồng hợp tác kinh doanh.

Các hợp tác xã, doanh nghiệp vận tải hợp tác với Công GrabTaxi kê khai, nộp thuế Giá trị gia tăng (GTGT), thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) đối với phần doanh thu được chia từ hoạt động kinh doanh vận tải theo hợp đồng hợp tác kinh doanh. Cá nhân kinh doanh vận tải ký hợp đồng hợp tác kinh doanh với với tổ chức kinh doanh vận tải nộp thuế GTGT, thuế thu nhập cá nhân (TNCN) theo tỉ lệ 3% doanh thu chịu thuế GTGT, tỷ lệ 1,5% doanh thu chịu thuế TNCN.

Đối với các phần thưởng khuyến khích theo doanh thu ngày, cá nhân nộp thuế TNCN theo tỉ lệ 1% trên tiền thưởng. Đối với khoản tiền thưởng chất lượng  phục vụ theo đánh giá sau : tính thuế TNCN với mức 10% trên tiền thưởng từ 2 triệu đồng /lần trở lên.

Công ty GrabTaxi có trách nhiệm khai nộp thuế thay cho cá nhân theo quy định đối với doanh thu, thu nhập được chia theo hợp đồng hợp tác kinh doanh. Tổ chức kinh doanh vận tải có trách nhiệm khai nộp thuế thay cho cá nhân theo quy định đối với doanh thu, thu nhập được chia theo hợp đồng hợp tác kinh doanh.

• 3 năm lỗ hơn 938 tỷ, GrabTaxi bị giám sát thuế trọng điểm

Những khoản thưởng, hỗ trợ tài xế khổng lồ tự nhiên biến mất

Phần lớn chi phí của GrabTaxi tại Việt Nam được dùng để chi trả thưởng, hỗ trợ tài xế và khuyến mại cho khách hàng. Đây là phần thu nhập chính của các tài xế chạy Grab, Uber.  Nếu như Uber tự kê khai số tiền thưởng tài xế riêng năm 2016 là 94 tỷ đồng thì GrabTaxi lại hoàn toàn không liệt kê khoản mục này trong bảng tổng hợp hoạt động kinh doanh của Tổng cục Thuế.

Nếu kê khai khoản mục này, GrabTaxi sẽ phải khấu trừ và nộp thay cho tài xế theo tỷ lệ 1% thuế TNCN cho khoản thưởng, hỗ trợ khuyến khích doanh thu ngày, và 10% đối với khoản thưởng chất lượng phục vụ.

Kết quả hoạt động kinh doanh và nghĩa vụ NSNN của GrabTaxi trong kỳ kinh doanh 2014-2016

Bỏ qua hợp tác xã vận tải, làm việc trực tiếp với tài xế khiến nhiều hợp tác xã bị “đổ” doanh thu bất hợp pháp

Ngày 4/12/2017, Cục thuế Hà Nội đã ra văn bản số 78551/CT-KT&KTT yêu cầu các chi cục thuế kiểm tra việc xuất hoá đơn, rà soát, đôn đốc tình hình thực hiện nghĩa vụ thuế của 197 doanh nghiệp, hợp tác xã vận tải là đối tác của Grab tại TP. Hà Nội. Kết quả rà soát cho thấy tính đến ngày 16/4/2018, 21 trong số 197 hợp tác xã, doanh nghiệp vận tải đã ngừng hoạt động, giải thể, thậm chí biến mất tại địa chỉ đã đăng ký.

Đáng chú ý, phần lớn các doanh nghiệp, hợp tác xã trong danh sách đối tác của Grab chưa kê khai hoặc kê khai không đầy đủ số tiền đã nhận từ hợp đồng hợp tác kinh doanh với Grab.

Đơn cử như trường hợp của Hợp tác xã phát triển dịch vụ vận tải Việt Nam, theo báo cáo của GrabTaxi cung cấp cho Cục thuế TP.HCM, đơn vị này có doanh thu năm 2016 là 20,6 tỷ đồng nhưng chỉ kê khai 12,2 tỷ đồng, chênh lệch 8,3 tỷ đồng.

Hay như trường hợp Công ty CP Kinh doanh dịch vụ và vận tải Hà Nội, ghi nhận doanh thu 10,2 tỷ đồng, nhưng chỉ kê khai 2,5 tỷ đồng, chênh lệch 7,7 tỷ đồng. Hợp tác xã Thành Mỹ bị ghi nhận doanh thu vận tải 7,3 tỷ đồng nhưng không kê khai đồng nào.

• Cắt khuyến mãi, tăng giá cước – Grab đang ‘lái’ người dùng vào ví điện tử GrabPay?

Theo Đề án thí điểm số 24 của Bộ Giao thông vận tải về ứng dụng Khoa học công nghệ hỗ trợ kết nối và quản lý vận tải xe hợp đồng, GrabTaxi sẽ hỗ trợ kết nối hành khách với các hợp tác xã, doanh nghiệp vận tải. Sau khi hợp tác xã, doanh nghiệp vận tải đàm phán hợp đồng vận chuyển với hành khách, đơn vị vận tải sẽ điều phối lái xe phục vụ khách hàng. Doanh thu ghi nhận cho hợp tác xã, dòng tiền chuyển trực tiếp cho hợp tác xã để phân bổ cho các thành viên trong chuỗi cung ứng của mình.

Tuy nhiên trên thực tế, yếu tố đơn vị vận tải đã bị bỏ qua trong chuỗi cung ứng vận tải hợp đồng điện tử của GrabTaxi. Hãng này trực tiếp làm việc với khách hàng, giao dịch với các lái xe, thực hiện điều xe, ăn chia doanh thu với lái xe, cũng như thưởng phạt tài xế. Dòng tiền luân chuyển trực tiếp giữa GrabTaxi và lái xe nhưng hoá đơn lại ghi doanh thu về các hợp tác xã.

Đây là hoạt động kinh doanh bất hợp pháp của GrabTaxi và các lái xe. Giữa GrabTaxi và lái xe không có hợp đồng hợp tác kinh doanh. Dòng tiền luân chuyển giữa Grab và lái xe hoàn toàn không có căn cứ pháp lý, không dựa trên bất cứ hợp đồng nào. Hoá đơn ghi nhận doanh thu về các hợp tác xã vận tải trong khi những pháp nhân này hoàn toàn không nhận thức được giao dịch được hình thành khi nào, hợp đồng vận chuyển được thực hiện ra sao, và quan trọng là không phát sinh dòng tiền doanh thu về hợp tác xã.

Việc GrabTaxi cố ý không ghi doanh thu chịu thuế, làm sai lệch mô hình kinh doanh là hai kẽ hở thuế được doanh nghiệp này tận dụng để trốn thuế. Nếu cơ quan chức năng không thực hiện thanh tra toàn diện mô hình vận tải GrabTaxi thì sẽ khó có thể đảm bảo được tính công bằng trên thị trường vận tải taxi, đồng nghĩa với việc tiếp tay cho các hành vi gian lận thuế, các doanh nghiệp mượn danh mô hình kinh doanh mới để trục lợi.

Tuệ Kha

Xem thêm: