Hôm thứ Năm (ngày 27/10), một quan chức cấp cao giám sát việc kiểm soát xuất khẩu cho biết Mỹ dự kiến ​​sẽ đạt được thỏa thuận với các đồng minh toàn cầu trong thời gian ngắn hạn để hạn chế xuất khẩu thiết bị sản xuất chip sang Trung Quốc.

Alan Estevez
Ông Alan Estevez, Thứ trưởng Bộ Thương mại Mỹ, phụ trách ngành công nghiệp và an ninh. (Ảnh: Chụp màn hình video của Center for a New American Security)

Nếu động thái này có thể thành hiện thực, nó sẽ mở rộng ảnh hưởng của Mỹ trong việc hạn chế quyền tiếp cận của ĐCSTQ với công nghệ bán dẫn tiên tiến, chống lại việc ĐCSTQ sử dụng công nghệ cao để phát triển quân đội và giám sát người dân.

“Chúng tôi hy vọng sẽ đạt được một thỏa thuận trong ngắn hạn”, ông Alan Estevez, Thứ trưởng Bộ Thương mại Mỹ, phụ trách thương mại của ngành công nghiệp và an ninh, nói với khán thính giả tại một sự kiện được tổ chức  hôm thứ Năm bởi Trung tâm An ninh Mỹ mới (New American Security) ở Washington.

Ông nói: “Kiểm soát đa phương hóa là một công việc đang được tiến hành.”

Mỹ và các quốc gia khác phối hợp kiểm soát xuất khẩu

Vào ngày 7/10, Bộ Thương mại Mỹ đã công bố một loạt quy định toàn diện nhằm hạn chế việc bán thiết bị và chất bán dẫn tiên tiến cho ĐCSTQ, đồng thời cấm người Mỹ giúp ĐCSTQ phát triển công nghệ chip. Động thái này ảnh hưởng đến ĐCSTQ trong việc phát triển công nghệ chip tiên tiến và tham vọng xây dựng hiện đại hóa quân đội của mình.

Các quan chức thương mại của Mỹ cho biết họ đang nỗ lực phối hợp với các quốc gia khác để kiểm soát xuất khẩu, nếu các nước đồng minh không tham gia cùng Mỹ, thì quy tắc của họ (Mỹ) sẽ mất hiệu lực theo thời gian.

Các đồng minh của Mỹ bao gồm các nước như Hà Lan, Nhật Bản, v.v. Thị trường thiết bị chip toàn cầu được thống trị bởi 3 nhà cung cấp của Mỹ – Applied Materials Inc., Lam Research Corp. và KLA Corp., cũng như Tokyo Electron Ltd. của Nhật Bản và ASML Holding NV của Hà Lan.

Tất cả các công ty này đều phải tuân theo các quy định phức tạp của Mỹ giới hạn những gì họ có thể bán cho khách hàng Trung Quốc, nhưng so sánh với các công ty cùng ngành của Mỹ, các công ty không thuộc Mỹ có mức độ tự do lớn hơn khi triển khai nghiệp vụ kinh doanh với Trung Quốc.

Khi được hỏi những phần nào của các quy tắc xuất khẩu mới sẽ được đưa vào thỏa thuận với các đồng minh, ông Alan Estevez nói, “Chúng tôi đang xem xét toàn bộ phạm vi”, bao gồm cả chip và công cụ sản xuất chip.

Các quan chức Mỹ gần đây cho biết, họ có thể sẽ hạn chế dòng chảy của máy móc thiết bị sản xuất chip của nước ngoài vào Trung Quốc, yêu cầu khi chưa được Mỹ chấp thuận, thì không được bán cho Trung Quốc bất kỳ công cụ nào ngay cả khi đó là công cụ không phải của Mỹ nhưng có hàm lượng công nghệ Mỹ nhỏ nhất. Nếu biện pháp này được thực hiện, nó có thể ảnh hưởng đến ASML và Tokyo Electron.

Ông Estevez nhắc lại điều này vào thứ Năm, cho biết Quy tắc Sản phẩm Trực tiếp Nước ngoài (FDRP) là một biện pháp kiểm soát xuất khẩu cho phép Mỹ hạn chế dòng chảy của các sản phẩm cơ khí nước ngoài được sản xuất bằng công nghệ của Mỹ, đây là công cụ mà Mỹ có thể sử dụng khi cần thiết.

Mỹ nhắm vào khả năng chế tạo chip tiên tiến của Trung Quốc vì lo ngại an ninh quốc gia

Ông Estevez nói rằng hành động của Mỹ hoàn toàn xuất phát từ an ninh quốc gia. Mỹ không đặt thương mại và an ninh quốc gia lên cùng một bàn cân. Khi cần hành động vì an ninh quốc gia, bất kể tác động như thế nào, sẽ có các cơ chế từ trên xuống để giải quyết các vấn đề đó. Ông cũng phủ nhận rằng loạt quy định mới này là một mục tiêu nhằm tách rời khỏi Trung Quốc.

Ông cho biết, Mỹ sẽ chia sẻ thông tin về mối đe dọa từ Trung Quốc trong các cuộc đàm phán với các đồng minh theo cách tiếp cận đa phương, “họ cũng cần tự bảo vệ mình”. Các quan chức Hoa Kỳ cũng đang thảo luận trực tiếp về các biện pháp kiểm soát xuất khẩu với các công ty.

Ông nói, các nhà cung cấp thiết bị sản xuất chất bán dẫn của Mỹ đã nói với các quan chức rằng họ hy vọng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu trở nên đa phương.

Ông Estevez cho biết, Mỹ đã thông báo ngắn gọn cho các đồng minh của mình trước khi công bố vòng hạn chế xuất khẩu mới nhất sang Trung Quốc.

Các quy tắc mới của Mỹ đã gây ra những làn sóng chấn động đến ngành công nghiệp trị giá 550 tỷ USD. Nhà cung cấp thiết bị chip của Mỹ đã ngăn không cho nhân viên làm việc với nhà sản xuất chip nhớ lớn nhất Trung Quốc, Yangtze Memory, đồng thời cho biết doanh số bán hàng của họ sẽ bị ảnh hưởng.

Ông Estevez nói rằng theo các quy định mới, Mỹ đang nhắm vào khả năng sản xuất chip tiên tiến của Trung Quốc, chứ không phải là cố gắng loại bỏ hoàn toàn khả năng sản xuất chip (thông thường) của Trung Quốc.

Ông cho biết các quốc gia có thể được miễn trừ khỏi các quy tắc của Mỹ nếu họ áp đặt các hạn chế tương tự như Mỹ tại quê nhà.

Chuyên gia: Còn rất nhiều việc phải làm

Bà Emily Kilcrease, một thành viên cấp cao tại Trung tâm An ninh mới của Mỹ, sau đó đã tweet rằng Mỹ đã thảo luận về các biện pháp kiểm soát này với các đồng minh, nhưng thực tế các biện pháp kiểm soát được thực hiện đều là đơn phương và cũng là bên ngoài lãnh thổ. Nói cách khác, chúng tôi vẫn chưa thuyết phục được ai.

Bà Emily Kilcrease cũng đề cập rằng chính quyền cựu Tổng thống Trump đã sử dụng FDRP để chặn Huawei và các biện pháp trừng phạt hiện tại chống lại Nga. “Ông Estevez xác nhận nội dung rõ ràng trong các quy tắc mới: FDPR sẽ tiếp tục tồn tại.”

Bà Emily Kilcrease tiếp tục nói rằng ông Estevez lạc quan về các đồng minh của liên minh, nhưng các sự kiện lịch sử đã cho thấy rằng các đồng minh thường phản ứng không tốt. Tuy nhiên, cuối cùng bà nói rằng điều này không phải có ý nói Mỹ không nên tiến về phía trước. Khả năng lãnh đạo rất quan trọng và có thể thay đổi các cuộc trò chuyện, nhưng vẫn còn rất nhiều việc phải làm.