CNN báo cáo hôm 19/8, ngày càng nhiều chuyên gia giáo dục và giảng viên ở trường học Mỹ ủng hộ và thực hành việc đưa trí tuệ nhân tạo (AI) đa dụng như ChatGPT vào chương trình học. Học kỳ đầu của niên khóa 2023–2024 vậy là trái ngược hoàn toàn với học kỳ cuối của niên khóa trước, khi mà mùa Xuân năm nay giới giáo dục liên tiếp lên tiếng đòi cấm ChatGPT. Hiện nay, khảo sát cho thấy 30% sinh viên dùng ChatGPT để giải các bài tập của mình, trong đó chủ yếu nhất là các bài về ngôn ngữ Tiếng Anh. CNN báo cáo một số trường hợp giáo viên đã chủ động giao bài tập yêu cầu dùng ChatGPT, và cho rằng các học sinh sinh viên và giáo viên nên thành thạo ChatGPT để khỏi bị lạc hậu.

shutterstock 2245062167
(Nguồn: Busyfingie/ Shutterstock)

“Trước đây, chúng ta chứng kiến phản ứng tức thời về AI khi tìm cách cấm nó vào học kỳ mùa Xuân, nhưng bây giờ câu chuyện đã chuyển sang là tại sao học sinh sinh viên nên dùng nó,” theo Lance Eaton, người quản lý hành chính của một trường Đại học ở Rhode Island nói với CNN.

ChatGPT của OpenAI/Microsoft đã bùng nổ khi ra mắt vào cuối năm ngoái, và lập tức các trường học và các giáo viên tỏ ra lo ngại khi học sinh của họ dùng chương trình này. Đặc biệt là dùng để giải các bài tập về nhà, và khi đó sẽ được coi là dùng chương trình để lừa dối, tựa như đạo văn hay copy bài của người khác.

Thậm chí có sinh viên khoe rằng đã dùng ChatGPT hỗ trợ làm luận văn tốt nghiệp thành công —chỉ mất 23 giờ làm luận văn thay vì phải mất nhiều tuần như các sinh viên khác— dẫn tới công luận lên tiếng đòi hủy kết quả tốt nghiệp này.

Một lo ngại nữa về ChatGPT, và nhiều AI đa dụng khác đang lưu hành hiện nay, ấy là chúng có quan điểm chính trị thiên lệch, hoặc nhiều khi chúng có lập luận máy móc và thiếu vắng tính nhân văn.

Ngoài ra, việc con người ỷ lại vào máy móc thậm chí đến cả việc suy nghĩ hộ cho con người, cũng đem lại những lo ngại về một tương lai khi mà con người không tư duy một cách độc lập nữa, mà tư duy theo cách phối hợp với máy móc.

Nhưng chỉ sau không đầy nửa năm, khi niên khóa 2023–2024 bắt đầu, theo CNN, giới giáo dục Mỹ đã tán đồng ChatGPT.

Các thảo luận trên mạng xã hội và các diễn đàn “đã thực sự giúp các nhà giáo dục thấy được cách những người khác đang thích nghi và định hình AI trong lớp học,” ông Eaton nói. “Người ta vẫn có thể cảm thấy chưa thoải mái về [chất lượng] AI, nhưng giờ đây họ có thể cho nó vào trường đại học hoặc một loạt các khóa học khác nhau, từ viết mã đến xã hội học; [xem các trường học] tiếp cận nó như thế nào.”

Theo một thăm dò được công bố tháng 6/2023:

– 30% sinh viên đang dùng ChatGPT cho các bài tập về nhà cũng như luận văn tốt nghiệp niên khóa.

– Trong những sinh viên này, 46% nói rằng họ dùng ChatGPT một cách thường xuyên để giải các bài tập về nhà.

– Ngôn ngữ Tiếng Anh là môn học mà trong đó ChatGPT được dùng nhiều nhất.

– Cứ 4 sinh viên dùng ChatGPT, thì có 3 người tìm cách giới thiệu ChatGPT cho bạn học.

– Kết quả điểm số thi cử tăng lên trong 1/8 các sinh viên, và được người ta tin rằng điều đó liên quan tới ChatGPT.

“[Các AI đã là] không thể bỏ qua,” theo Jules White, phó giáo sư về khoa công nghệ thông tin trường Đại học Vanderbilt. “Tôi nghĩ việc sinh viên, giảng viên và cựu sinh viên trở thành chuyên gia về AI là cực kỳ quan trọng vì nó sẽ có sức biến đổi lớn trong mọi ngành có nhu cầu, vì vậy chúng ta cần phải cung cấp chương trình đào tạo phù hợp.”

Là một trong những giảng viên tiên phong về việc dùng AI, ông White đã triển khai nhiều khóa 18-giờ học online trên Internet vào mùa Hè năm nay, thu hút tổng cộng tới 90.000 sinh viên. Chủ đề của khóa là về cách hỏi —cách đặt các câu nhắc prompt— cho ChatGPT sao cho hiệu quả nhất.

Theo một báo cáo của tờ Times hồi tháng 4/2023, thì một loại công việc mới xuất hiện tạm gọi là “AI prompt engineer” (kỹ sư hỏi AI) —hỏi ChatGPT theo cách nào đó mà từ đó đạt được câu trả lời thỏa đáng, theo đó chỉ cần tri thức cơ bản về công nghệ thông tin và nguyên lý hoạt động của các chương trình máy tính— có thể được trả lương tới tận 300.000 USD/năm.

Diane Gayeski, một giáo sư về quan hệ và quảng cáo của Đại học Ithaca, nói rằng bà dự định kết hợp ChatGPT và các công cụ AI tương tự khác vào chương trình giảng dạy của niên khóa tới này. Bà cũng từng đưa yêu cầu sinh viên của mình dùng ChatGPT từ học kỳ trước vào mùa Xuân.

“Việc của tôi là chuẩn bị cho sinh viên trở thành những người quản lý PR, người làm truyền thông và mạng xã hội; mà những người trong các lĩnh vực này hiện đang sử dụng các công cụ AI như một phần công việc hàng ngày của họ để trở nên hiệu quả hơn,” theo bà Gayeski, người tin rằng dùng công cụ trợ giúp công việc là điều tốt và nên làm, nhưng bà cũng nói là cần ghi rõ rằng kết quả việc này là có dùng AI. “Tôi cần đảm bảo rằng [sinh viên] họ hiểu cách chúng hoạt động, nhưng tôi muốn họ trích dẫn khi nào ChatGPT đang được sử dụng.”

Có ý kiến cho rằng không chỉ học sinh sinh viên sẽ lạc hậu so với xã hội nếu bị cấm đoán sử dụng AI, mà cả giáo viên cũng sẽ lạc hậu và không làm tốt công việc giảng dạy của mình, nếu họ không thành thạo sử dụng AI.

“Giáo viên cần học cách dùng [AI cho thành thạo] bởi vì ngay cả khi họ không bao giờ dùng, thì học sinh của họ vẫn cứ dùng,” theo Tyler Tarver, cựu hiệu trưởng của một trường phổ thông trung học, người vừa qua đã có trên 50 buổi thuyết trình tại các trường phổ thông và hội nghị giáo dục ở các nơi thuộc tiểu bang Texas, Arkansas, và Illinois, chỉ trong vài tháng qua về chủ đề AI.

Ông cũng thừa nhận rủi ro ChatGPT trợ giúp làm luận văn tốt nghiệp và coi đó như một dạng thức đạo văn. Tuy nhiên theo ông cần có cách khéo léo để giải vấn đề này, thay vì cấm nó.

“Không nên dùng nó cho tốt nghiệp —các giáo viên cũng không nên [khuyến khích] dùng nó để gian lận hoặc tìm đường tắt— nhưng nó có thể giúp học sinh có điểm số tốt hơn,” ông Tarver nói. “Điểm mấu chốt là câu chuyện này giống như sau khi xe hơi được phát minh, và bạn không muốn là người cuối cùng vẫn còn cưỡi ngựa hoặc ngồi xe bò kéo.”

Nhật Tân