Ông Donald Trump hôm thứ Ba (5/12) nói rằng ông sẽ không trở thành kẻ độc tài nếu ông trở thành tổng thống Mỹ một lần nữa ngoại trừ “trong ngày đầu tiên”. Cựu tổng thống đưa ra tuyên bố nêu trên sau khi Đảng Dân chủ và một số thành viên Đảng Cộng hòa chống Trump cảnh báo rằng nước Mỹ có nguy cơ trở thành chế độ độc tài nếu ông Trump chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2024.

Phát biểu trong chương trình tọa đàm với cử tri cùng nhà báo Sean Hannity của Fox News hôm thứ Ba (5/12) tại tiểu bang Iowa, ông Trump nói sẽ không là kẻ độc tài trừ ngày đầu tiên và giải thích rằng ông sẽ sử dụng các sắc lệnh tổng thống để đóng cửa biên giới Mỹ – Mexico và mở rộng khoan dầu mỏ.

Khi được ông Sean Hannity đặt câu hỏi liệu ông sẽ “lạm dụng quyền lực để trả thù bất cứ ai”, ông Trump đáp: “Trừ ngày đầu tiên. Tôi muốn đóng cửa biên giới và tôi muốn khoan dầu, khoan dầu, khoan dầu”.

Ông Hannity tiếp tục hỏi ông Trump, giải thích rằng ông đang nói về sự trả thù. Ông Trump cắt lời và nói: “Chúng ta yêu quý gã này. Ông ta nói, ‘ông sẽ không phải là kẻ độc tài, đúng không?’ Tôi nói: ‘Không, không, không. Trừ ngày đầu tiên’. Chúng tôi sẽ đóng cửa biên giới và chúng tôi sẽ khoan dầu, khoan dầu, khoan dầu. Sau đó, tôi sẽ không phải là kẻ độc tài”.

Các tổng thống Mỹ thường ký hàng loạt lệnh hành pháp trong một vài ngày đầu tiên khi bước vào nhiệm sở, sử dụng những sắc lệnh tổng thống này để lật ngược các chính sách của những người tiền nhiệm và áp đặt nhiều nhất có thể nghị trình mới của mình mà không cần Quốc hội chuẩn thuận. Trong hai ngày đầu tiên tiếp quản Nhà Trắng vào tháng 1/2021, Tổng thống Joe Biden đã ban hành các lệnh hành pháp nhiều hơn ông Trump đã ban hành trong hai ngày đầu tiên làm tổng thống Mỹ vào tháng 1/2017. Ông Biden sử dụng quyền lực hành pháp này để kết thúc gần như tất cả các hạn chế nhập cư của người tiền nhiệm và kiềm chế ngành công nghiệp dầu mỏ và khí đốt.

Trong tuần đầu tiên tại nhiệm, ông Biden đã ban hành 37 lệnh hành pháp, nhiều hơn bất kỳ tổng thống Mỹ hiện đại nào khác đã ban hành trong cùng khoảng thời gian này. Ban biên tập tờ New York Times vốn đã chứng thực ông Biden làm tổng thống từ ba tháng trước đó, đã phải đăng bài kêu gọi tổng thống Mỹ thứ 46 hãy “giảm bớt các hành động hành pháp”, gọi những sắc lệnh tổng thống này là “sự thay thế không hoàn thiện cho luật pháp”.

Ông Trump chính thức loan báo chiến dịch tái tranh cử tổng thống Mỹ vào cuối tháng Mười Một năm ngoái, và hiện tại đang là ứng viên tổng thống hàng đầu của Đảng Cộng hòa. Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ tiếp theo sẽ diễn ra vào tháng Mười Một năm tới.

Khi các cuộc thăm dò gần đây cho thấy ông Trump đang dẫn trước ông Biden trên toàn quốc và ở hầu hết các bang dao động, thì Đảng Dân chủ và các chuyên gia chính trị cánh tả cấp tiến đã bắt đầu dấy lên các cảnh báo, vẽ chân dung cựu tổng thống Mỹ là mối đe dọa cho nền dân chủ.

Ba cây bút của New York Times, trong đó có ông Maggie Haberman – người viết tiểu sử ông Trump, hôm thứ Hai (4/12) đã đăng bài viết tuyên bố rằng “nhiệm kỳ thứ hai có thể giải phóng một Tổng thống Trump đen tối hơn”. Họ cho rằng ông Trump sẽ thực hiện hành động trả thủ các đối thủ chính trị và triển khai quân đội trấn áp người biểu tình.

Theo Reuters, ông Trump đã nói trong các bài phát biểu chiến dịch và những lần xuất hiện trên truyền hình trong năm nay rằng các mục tiêu ông sẽ trả thù bao gồm ông Biden, các công tố viên đã truy tố ông hàng chục tội danh hình sự, Bộ Tư pháp và Cục điều tra Liên bang.

Cũng trong ngày thứ Hai (4/12), biên tập viên Robert Kagan của Washington Post đã viết bài xã luận có tựa đề: “Ngày càng không thể tránh khỏi chế độ độc tài Trump. Chúng ta nên ngừng giả vờ thôi.” Ông Kagan là học giả tân bảo thủ và là phu quân của Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Mỹ đương nhiệm, bà Victoria Nuland. Ông Kagan nhận định rằng ứng viên tổng thống Đảng Cộng hòa 77 tuổi sẽ nỗ lực biến ông ta thành “tổng thống trọn đời” nếu ông ta đắc cử vào năm tới.

Tờ Atlantic trong cùng ngày tuyên bố rằng họ sẽ tung ra một số báo đặc biệt “cảnh báo về những hậu quả nghiêm trọng và cực đoan nếu cựu Tổng thống Trump giành chiến thắng vào năm 2024” và lập luận rằng, “ông Trump cùng Chủ nghĩa Trump gây ra mối đe dọa hiện hữu cho nước Mỹ cũng như cho những lý tưởng cổ vũ nước Mỹ”.

Tám bài luận từ số báo này đã được xuất bản vào thứ Hai (4/12) và bốn bài nữa sẽ được phát hành hàng ngày cho đến thứ Sáu (8/12).

Các đồng minh của ông Trump đã chỉ trích những nội dung này trong một loạt bài đăng trên nền tảng X (trước đây là Twitter) vào thứ Hai (4/12).

Con trai của cựu Tổng thống, ông Donald Trump Jr. viết: “Những kẻ phát xít cánh tả tại @TheAtlantic và @washingtonpost đã dành cả buổi sáng gọi bố tôi một cách lố bịch là ‘kẻ độc tài’ và ‘chuyên quyền’, vì vậy tôi nghĩ mình sẽ nhắc nhở họ rằng một kẻ độc tài chuyên quyền thực sự trông như thế nào!”.

Ứng cử viên Thượng viện Ohio, đảng viên Cộng hòa Bernie Moreno đã trích dẫn lại bài đăng của ông Donald Trump Jr., và viết thêm:

Những kẻ độc tài độc tài trong mọi nền Cộng hòa Chuối (Banana Republic) của thế giới thứ 3 sử dụng quyền lực Nhà nước để cố gắng đưa phe đối lập chính trị của họ vào tù.

Tổng thống Hoa Kỳ duy nhất phạm tội đó trong đời tôi là [ông] Joe Biden.

Thượng nghị sĩ Cộng hòa J.D. Vance viết trong bài đăng của mình: “Tất cả các bài báo gọi ông Trump là kẻ độc tài đều hướng về một điều: hợp pháp hóa hành vi bất hợp pháp và bạo lực khi chúng ta tiến gần đến cuộc bầu cử.

Mọi người cần giữ bình tĩnh.

Đảng Cộng hòa lâu nay vẫn chỉ ra rằng ông Biden đã đang thực hiện nhiều hành động hành pháp hơn những gì New York Times, Washington Post và Atlantic lo sợ ông Trump sẽ làm.

Ông Trump và các đồng minh của ông đã đang chỉ trích Bộ Tư pháp của ông Biden bố ráp tư dinh Mar-a-Lago, mở các cuộc điều tra chính trị nhắm vào ông Trump, và ban hành các cáo buộc vội vàng không chính đáng lên những người ủng hộ Trump tham gia biểu tình tại Điện Capitol hôm 6/1/2021.

Ngay đầu cuộc tọa đàm tại Iowa hôm 5/12, nhà báo Hannity đã hỏi ông Trump liệu ông đã có kế hoạch để “lạm dụng quyền lực, phá vỡ luật pháp, sử dụng chính quyền để truy lùng mọi người”.

Ý của ông là giống như họ đang làm ngay bây giờ?” ông Trump đáp.

Ngay sau khi buổi tọa đàm nêu trên của ông Trump kết thúc, quản lý chiến dịch của ông Biden, ông Julie Chavez Rodriguez phát đi tuyên bố nói: “Donald Trump đã đang nói với chúng ta chính xác những gì ông ta sẽ làm nếu ông ta tái đắc cử và tối nay ông ta đã nói ông ta sẽ là kẻ độc tài ngày đầu tiên. Người dân Mỹ nên tin ông ta”.

Ông Biden đã nhiều lần cảnh báo rằng ông Trump là mối đe dọa đối với nền dân chủ, và rằng nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump có thể dẫn đến kỷ nguyên nước Mỹ độc tài chuyên chế chưa từng có tiền lệ và nguy hiểm.

Cựu Dân biểu Liz Cheney, một thành viên Đảng Cộng hòa chống Trump kịch liệt, từng là đồng chủ tịch ủy ban quốc hội điều tra vụ 6/1, đã nói trong các cuộc phỏng vấn trên truyền thông tuần này rằng một chế độ độc tài Trump là “mối đe dọa rất thực tế” nếu ông ta chiến thắng trong cuộc đua tái tranh cử vào năm tới.

Xuân Thành