Hôm thứ Hai (9/10), lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) Tập Cận Bình đã gặp Lãnh đạo đa số Thượng viện Mỹ Chuck Schumer tại Bắc Kinh. Cuộc họp diễn ra trong bầu không khí căng thẳng. Ông Schumer thẳng thắn nói với ông Tập rằng các công ty Mỹ không được đối xử công bằng ở Trung Quốc và yêu cầu Bắc Kinh thực hiện những thay đổi. Schumer cũng nói rõ với ông Tập rằng ông không hài lòng với quan điểm chính thức của ĐCSTQ về vụ Israel bị tấn công, đồng thời thúc giục ông Tập ủng hộ Israel, lên án Hamas.

Chuck Schumer Tap Can Binh
Lãnh đạo đa số Thượng viện Hoa Kỳ Chuck Schumer (trái) được Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chào đón trước cuộc gặp song phương tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh vào ngày 9/10/2023. (Ảnh của ANDY WONG /POOL/AFP qua Getty Images)

Đây là cuộc gặp đầu tiên của ông Tập Cận Bình với các lãnh đạo Quốc hội Mỹ sau 8 năm kể từ chuyến thăm Washington năm 2015. Cuộc chiến leo thang giữa Israel và Hamas đã làm phức tạp các nỗ lực của Mỹ và Trung Quốc nhằm ổn định quan hệ giữa hai nước.

Ông Schumer: Bắc Kinh phải tạo môi trường cạnh tranh công bằng cho các công ty Mỹ

Trong cuộc gặp với ông Tập Cận Bình, ông Schumer đề xuất rằng Mỹ và Trung Quốc nên có đi có lại về mặt kinh tế. Trước khi đến Bắc Kinh, phái đoàn Quốc hội do ông Schumer dẫn đầu đã gặp gỡ các lãnh đạo doanh nghiệp Mỹ tại Thượng Hải, để thảo luận các vấn đề liên quan đến cạnh tranh công bằng.

Ông Schumer đã nói rõ với ông Tập Cận Bình rằng các công ty Mỹ ở Trung Quốc không được đối xử công bằng và kêu gọi ông Tập thay đổi tình trạng này.

Ông Schumer nói với ông Tập Cận Bình: “Chúng tôi cho rằng phía Trung Quốc phải cung cấp một sân chơi bình đẳng cho các công ty và công nhân Mỹ. Hầu hết người Mỹ, bao gồm cả phái đoàn lưỡng đảng của chúng tôi, đều không cho rằng chúng tôi đang nhận được sự đối xử công bằng này”.

Đoạn trích cuộc gặp giữa ông Tập Cận Bình và ông Schumer do Tân Hoa Xã và Bộ Ngoại giao ĐCSTQ công bố, không đề cập đến các yêu cầu nêu trên của ông Schumer và chỉ đề cập đến quan hệ Mỹ – Trung.

Trong cuộc gặp tại Thượng Hải với Bí thư Thành ủy Thượng Hải Trần Cát Ninh (Chen Jining), ông Schumer cũng đề cập đến việc đối xử không công bằng đối với các công ty Mỹ tại Trung Quốc. Ông nhấn mạnh rằng Trung Quốc (ĐCSTQ) cần “cho phép các công ty Mỹ cạnh tranh tự do ở Trung Quốc”, giống như các công ty Trung Quốc có thể cạnh tranh tự do ở Mỹ.

Liên quan đến xung đột Israel – Palestine, ông Schumer công khai bày tỏ sự không hài lòng với ông Tập Cận Bình về lập trường của Bắc Kinh

Ông Schumer nói với ông Tập Cận Bình: “Các sự kiện ở Israel trong vài ngày qua thật khiến người ta phẫn nộ. Tôi kêu gọi ông và người dân Trung Quốc hãy sát cánh cùng người dân Israel, lên án những cuộc tấn công hèn nhát và tàn ác [của Hamas] nhằm vào họ”.

Ông Schumer cũng chỉ trích phản ứng chính thức của Trung Quốc (ĐCSTQ) trước cuộc tấn công vào Israel. Ông nói: “Với sự tôn trọng mà nói, tôi thất vọng với tuyên bố của Ngoại trưởng (ĐCSTQ) vì tuyên bố đó không thể hiện sự đồng tình hay ủng hộ đối với người dân Israel trong thời điểm khó khăn này”.

Trong tuyên bố của mình, ngay cả tổ chức đã kích động cuộc xung đột là Hamas mà Bộ Ngoại giao ĐCSTQ cũng không đề cập đến, thì càng không có chuyện lên án. Phía Trung Quốc chỉ nói rằng lối thoát cơ bản để dập tắt xung đột Palestine – Israel nằm ở việc thực hiện cái gọi là “phương án hai quốc gia” – tức thành lập một nhà nước Palestine độc ​​lập.

Trong bài phát biểu khai mạc cuộc gặp với ông Schumer, ông Tập Cận Bình không đề cập đến cuộc tấn công chưa từng có vào Israel của nhóm vũ trang Palestine Hamas, mà thay vào đó bày tỏ hy vọng về sự tôn trọng lẫn nhau và chung sống hòa bình giữa Trung Quốc và Mỹ. Ông Tập Cận Bình nói: “Chúng ta có hàng ngàn lý do để làm cho quan hệ Trung – Mỹ tốt đẹp hơn, nhưng không một lý do nào khiến quan hệ Trung – Mỹ trở nên tồi tệ hơn”.

Theo trích đoạn cuộc họp do Tân Hoa Xã và Bộ Ngoại giao ĐCSTQ công bố, phát biểu của ông Tập về cơ bản là không có gì mới, nhấn mạnh rằng “trái đất rộng lớn hoàn toàn có thể dung nạp sự phát triển của mỗi nước Trung Quốc, Mỹ, và sự thịnh vượng chung của hai nước”.

Các trích đoạn trong cuộc họp cũng không hề nhắc đến vấn đề Hamas tấn công Israel.

Trước khi gặp ông Tập, ông Schumer cũng đã gặp ông Vương Nghị, nhà ngoại giao hàng đầu của ĐCSTQ. Ông Schumer bày tỏ không hài lòng trước mặt ông Vương Nghị với việc Bộ Ngoại giao ĐCSTQ đã không công khai ủng hộ Israel.

Phái đoàn của ông Schumer ban đầu dự định tập trung thảo luận về quan hệ Mỹ – Trung và kêu gọi Trung Quốc tạo môi trường cạnh tranh công bằng cho các công ty Mỹ, nhưng cuộc đột kích chưa từng có vào cuối tuần của Hamas vào Israel, ngay lập tức chiếm một vị trí quan trọng trong chương trình nghị sự của phái đoàn.

Trong cuộc đột kích này, các phần tử vũ trang Hamas đã bắn hàng ngàn quả rocket vào Israel và xâm nhập vào miền nam Israel bằng đường biển, đường bộ và đường không, gây ra các trận chiến ác liệt tại hơn 20 khu vực trên khắp đất nước, giết chết hơn 700 người Israel, làm bị thương hơn 2.500 người ở Israel, bắt làm con tin hơn 100 người trở thành cuộc tấn công đẫm máu nhất vào Israel trong 50 năm qua. Thủ tướng Israel – ông Benjamin Netanyahu tuyên bố Israel đang ở trong “tình trạng chiến tranh”. Vào thời điểm xảy ra vụ việc, ông Schumer và phái đoàn Mỹ đang thăm Trung Quốc.

Trước áp lực từ phái đoàn Mỹ, người phát ngôn Bộ Ngoại giao ĐCSTQ Mao Ninh cho biết trong cuộc họp báo hôm thứ Hai (ngày 9/10) rằng Trung Quốc “rất quan ngại” về tình hình leo thang, phản đối và lên án những hành động gây tổn hại cho dân thường, phản đối những hành động mở rộng xung đột và phá hoại ổn định khu vực. Hy vọng [các bên liên quan] ngừng bắn, chấm dứt chiến tranh và lập lại hòa bình trong thời gian sớm nhất.

Cuộc gặp hôm thứ Hai giữa phái đoàn Mỹ do ông Schumer dẫn đầu và một số quan chức cấp cao của ĐCSTQ, đã chứng minh xung đột ngày càng gia tăng giữa hai nước trong các vấn đề toàn cầu, mặc dù cả hai nhà lãnh đạo đều cho biết họ không tìm kiếm xung đột với nhau.

Xung đột Israel trở thành chủ đề mới trong xung đột Mỹ – Trung

Ông Schumer đã tổ chức một cuộc họp báo sau cuộc gặp với ông Tập Cận Bình, và nói rằng phái đoàn Quốc hội Mỹ đã kêu gọi các nhà lãnh đạo ĐCSTQ sử dụng ảnh hưởng của họ với Iran để ngăn chặn xung đột lan rộng hơn.

Ông Schumer nói: “Chúng tôi yêu cầu họ làm hết sức có thể để ngăn Iran lan rộng cuộc chiến này”.

Ông Schumer nói thêm rằng các quan chức Trung Quốc đã đồng ý gửi thông điệp tới Iran, nhưng ông không nói rõ hơn.

Sau chiến tranh Nga – Ukraine, xung đột Israel đã trở thành chủ đề nóng mới nhất về sự chia rẽ giữa Mỹ và Trung Quốc. Mỹ từ lâu đã chỉ trích Trung Quốc hỗ trợ Nga trong cuộc chiến ở Ukraine. Đồng thời, ĐCSTQ là người ủng hộ Iran, quốc gia đã hỗ trợ Hamas lên kế hoạch tấn công Israel.

Ngoài xung đột Israel – Palestine và môi trường cạnh tranh cho các công ty Mỹ ở Trung Quốc, ông Schumer cho biết ông cũng nêu ra các vấn đề khác với lãnh đạo ĐCSTQ, bao gồm các công ty Trung Quốc bán hóa chất dùng để sản xuất fentanyl; đảm bảo Bắc Kinh không ủng hộ cuộc chiến của Nga ở Ukraine; kêu gọi Trung Quốc cải thiện nhân quyền và trả tự do cho những người Mỹ bị giam giữ ở Trung Quốc.

“Chúng tôi đã đưa ra một số yêu cầu cụ thể, họ nói rằng họ sẽ xem xét những yêu cầu cụ thể đó,” ông Schumer nói.