Nghiên cứu mới: Mỗi chai nước đóng chai chứa hàng trăm ngàn hạt vi nhựa

Theo RFI
•
Thứ Năm, 11/01/2024

Có thể chúng ta đã biết ô nhiễm nhựa có ở khắp mọi nơi, các nhà khoa học đã tìm thấy những hạt nhựa cực nhỏ ở nhiều bộ phận khác nhau trên cơ thể con người. Chúng ta cũng biết nước uống hàng ngày chứa một lượng hạt vi nhựa nhất định, nhưng có thể ngạc nhiên khi biết nước đóng chai tưởng chất lượng tốt hơn, thực chất lại không đảm bảo vệ sinh như tưởng tượng!

chai nhua 1 — Kiểm nghiệm thử 9 chai nước bán tại siêu thị ở Pháp phát hiện 7 chai có chứa hạt vi nhựa, dù rất ít. (Ảnh: Yanik88/ Shutterstock)

Một nhóm nghiên cứu từ Đại học Columbia và Đại học Rutgers gần đây đã phát triển một công nghệ đặc biệt mạnh mẽ về hình ảnh quang học, qua đó giúp khám phá thêm một lĩnh vực mới – thế giới nhựa nano. Theo một nghiên cứu được nhóm nghiên cứu công bố hôm thứ Hai, mỗi chai nước đóng chai chứa hàng trăm ngàn hạt vi nhựa.

Nghiên cứu thông qua giám định mẫu của 3 nhãn hiệu nước đóng chai, tuy nhiên nhóm nghiên cứu cho biết vấn đề không liên quan đến bản thân các nhãn hiệu nước đóng chai, tất cả các nhãn hiệu đều chứa cùng một lượng hạt vi nhựa. Bởi các hạt này chủ yếu đến từ hai nguồn chính: một là công cụ lọc làm bằng nylon dùng để lọc nước; hai là nguyên liệu thô dùng để sản xuất chai nhựa, đó là polyethylene terephthalate (PET).

Vậy làm thế nào hạt vi nhựa có thể thoát ra khỏi thành chai nhựa đi vào nước? Đầu tiên, hạt vi nhựa có thể hình thành trong quá trình sản xuất chai. Thứ hai, ma sát giữa các chai trong quá trình bảo quản hoặc vận chuyển cũng có thể khiến các hạt vi nhựa rơi vào nước. Cuối cùng, khi chai tiếp xúc với nhiệt độ cao, hạt vi nhựa có thể vỡ ra hòa vào nước trong chai.

hạt vi nhựa gây tác hại gì tới sức khỏe con người?

Nghiên cứu cho thấy nhựa nano có đường kính dưới 1 micron có thể đi qua ruột già và phổi, đi trực tiếp vào hệ thống tuần hoàn máu, sau đó đi vào nhiều cơ quan của con người như tim và não. Nhựa nano thậm chí có thể tấn công từng tế bào riêng lẻ, xuyên qua nhau thai và xâm nhập vào thai nhi. Mặc dù chưa chắc chắn về tác động cụ thể đối với các cơ quan mà hạt vi nhựa xâm nhập, nhưng chắc chắn rằng hạt vi nhựa có thể ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch và hệ thống nội tiết tố của con người, đồng thời cũng có thể gây ra các vấn đề về sinh sản. Một vấn đề phổ biến trong xã hội hiện đại là tình trạng suy giảm khả năng sinh sản của con người có thể liên quan đến sự phổ biến của các sản phẩm nhựa. Ngoài ra, hạt vi nhựa có thể mang theo các hóa chất độc hại như phthalate, chất chống cháy và thuốc trừ sâu, gây ảnh hưởng nghiêm trọng hơn đến sức khỏe con người.

Đồng tác giả của nghiên cứu – Giáo sư Beizhan Yan, nhà hóa học môi trường tại Đài quan sát Trái đất Lamont-Doherty (LDEO) của Đại học Columbia, nói với AFP: Vì tất cả nước đóng chai đều chứa một lượng lớn nhựa nano, nên nếu mọi người lo ngại về điều này thì có thể xem xét các lựa chọn thay thế như nước máy. Nhưng ông nói thêm rằng không nên tránh uống nước đóng chai khi cần thiết, vì nguy cơ mất nước có thể lớn hơn những hậu quả tiềm ẩn khi tiếp xúc với nhựa nano. Nhưng thật ngạc nhiên khi không thấy giáo sư Yan đề cập đến khả năng sử dụng thay thế bình nước thủy tinh hoặc kim loại, nhiều người khi đi du lịch vẫn mang theo những cái bình chất liệu này và lấy nước ở nơi họ đến, điều này đặc biệt phổ biến ở phương Tây.

Một nghiên cứu của Diễn đàn Kinh tế Thế giới cho thấy, nếu không có gì thay đổi, tổng trọng lượng nhựa trong các đại dương trên thế giới vào năm 2050 sẽ vượt tổng trọng lượng cá.

binh nuoc — (Ảnh: Stock liberi/ Shutterstock)

Tất nhiên, nước máy cũng chứa nhựa nano, nhưng các nhà khoa học tin rằng mức độ của chúng thấp hơn đáng kể so với nước đóng chai – khoảng cách cụ thể giữa hai loại cũng đang được các nhà khoa học lưu ý và có kế hoạch đánh giá trong tương lai gần. Hơn nữa, điều kiện tiên quyết để uống trực tiếp nước máy là nước máy phải đạt tiêu chuẩn uống, hiện nay nước máy ở hầu hết các nước phương Tây đều đáp ứng tiêu chuẩn vệ sinh để uống trực tiếp, tuy nhiên ở các nơi khác trên thế giới thì không dễ dàng đạt được điều này, vì vấn đề không chỉ liên quan vốn đầu tư lớn mà quan trọng hơn là ý chí quyết tâm của cơ quan chức năng nắm quyền. Thực tế, tính trên cùng một lượng nước, chi phí sản xuất nước đóng chai cao hơn nhiều lần so với chi phí lọc nước máy.

Cuối cùng, lý do nhiều người lựa chọn sử dụng bình nước là vì vấn đề môi trường, mỗi năm trên khắp thế giới có hàng tỷ chai nước bằng nhựa được sản xuất và tiêu thụ. Mức tiêu thụ khổng lồ này tạo ra một lượng lớn rác thải nhựa, thường đọng lại trong các hệ sinh thái biển và trên cạn, gây ảnh hưởng xấu cho hệ thực vật và động vật. Một nghiên cứu của Diễn đàn Kinh tế Thế giới cho thấy, nếu không có gì thay đổi, tổng trọng lượng nhựa trong các đại dương trên thế giới vào năm 2050 sẽ vượt tổng trọng lượng cá. Nhựa phân hủy từ từ thành các hạt hạt vi nhựa trong nước, những hạt này gần như không nhìn thấy được bằng mắt thường nhưng có thể bị cá và chim biển ăn vào, theo đó cũng đi vào bàn ăn của con người – một vòng luẩn quẩn mà con người tự hại chính mình.

Ngoài mối đe dọa của nhựa nano đối với đại dương và hệ sinh thái trái đất, việc sản xuất chai nhựa còn tiêu tốn một lượng lớn năng lượng hóa thạch, dẫn đến thải ra lượng khí carbon không cần thiết. Theo ước tính nghiên cứu, sản xuất một chai nước đóng chai nhựa cần 42 lít khí tự nhiên, 100 ml dầu, 80 gram than và 2 lít nước? Ngoài ra, cần có nguồn lực để đóng chai, đóng gói, vận chuyển và xử lý chất thải nhựa. Do đó, lượng khí thải carbon của một chai nước khoáng 1,5 lít dao động từ khoảng 44 – 633 gam. Hơn nữa, sản xuất chai nước bằng nhựa cần rất nhiều nước. Lượng nước cần thiết để sản xuất một chai nước bằng nhựa gấp 3 lần lượng nước chứa trong chai. Sản xuất nước đóng chai cũng có thể có tác động xấu đến tài nguyên nước địa phương vì quá trình đó phải sử dụng một lượng lớn nước ngầm. Đây là lý do những năm gần đây các tổ chức môi trường của Pháp đã tổ chức các cuộc biểu tình để phản đối việc các nhà sản xuất nước đóng chai chiếm đoạt tài nguyên công, thương mại hóa nguồn tài nguyên núi, sông và nước ngầm, gây đe dọa sống còn cho các thế hệ tương lai.