Chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Biden – Một thắng lợi lớn của Mỹ

Từ Giản
•
Thứ Hai, 11/09/2023

Tổng thống Mỹ Joe Biden đã đến thăm Việt Nam vào chiều Chủ nhật (10/9) và được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đón tiếp nồng nhiệt, hai nước tuyên bố nâng cấp quan hệ ngoại giao, các chuyên gia phân tích đây là thắng lợi ngoại giao lớn của Mỹ.

GettyImages 1656613162 — Tổng thống Mỹ Joe Biden và Ngoại trưởng Antony Blinken tại Hà Nội, Việt Nam ngày 10/9/2023 (Ảnh: SAUL LOEB / AFP / Getty Images)

Cùng với ông Nguyễn Phú Trọng, ông Biden tham gia lễ duyệt binh được tổ chức tại Phủ Chủ tịch và nhận được chào đón nồng nhiệt.

Giới phân tích quốc tế chỉ ra chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Joe Biden có thể ngắn gọn nhưng sẽ có tác động đáng kể đến nỗ lực của Mỹ trong kiềm chế Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ). Chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Biden diễn ra trong bối cảnh mối quan hệ thương mại và đầu tư song phương giữa Mỹ và Việt Nam ngày càng phát triển, cũng như khi tranh chấp Biển Đông kéo dài giữa Việt Nam và Trung Quốc ngày càng nóng lên.

Tuyên bố chung Mỹ – Việt Nam nhằm tăng cường quan hệ ngoại giao

Tại cuộc họp báo, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng cho biết: “Vì lợi ích của nhân dân hai nước và mong muốn tăng cường hợp tác vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững trong bối cảnh mới, tôi và Tổng thống Joe Biden đã thay mặt hai nước quyết định thông qua Tuyên bố chung nâng tầm quan hệ Việt Nam – Mỹ lên Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình, hợp tác, phát triển bền vững”.

Tổng thống Mỹ Biden nói: “Việt Nam là một lực lượng quan trọng trên thế giới, cũng là đầu tàu trong một khu vực quan trọng. Tôi mong muốn tiếp tục viết nên một chương mới trong lịch sử của cả hai nước”.

Tổng thống Mỹ Biden đã liên tục phát động lôi kéo từng nước láng giềng của Trung Quốc về phe Mỹ. Trong 5 tháng qua, ông đã tiếp đón ông Marcos Jr. – đây là lần đầu tiên trong hơn một thập niên có một tổng thống Mỹ tiếp đón một tổng thống Philippines tại Nhà Trắng; ông đã tổ chức bữa tiệc chiêu đãi Thủ tướng Ấn Độ quy cách cấp nhà nước đầy thịnh soạn; ông cũng đã đón tiếp Thủ tướng Nhật Bản và Tổng thống Hàn Quốc tổ chức hội nghị thượng đỉnh ba bên mang tính biểu tượng tại khu nghỉ dưỡng Trại David nổi tiếng của tổng thống.

CNN dẫn tin từ quan chức Mỹ nắm rõ tình hình cho hay, chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương mới của Mỹ sẽ được hiện thực hóa thông qua việc thiết lập “quan hệ đối tác chiến lược toàn diện”, đánh dấu một giai đoạn mới định vị lại nền tảng quan hệ giữa Mỹ và Việt Nam.

Quan chức này tiếp tục: “Điều này sẽ không dễ dàng đối với Việt Nam vì họ đang phải đối mặt với áp lực to lớn từ ĐCSTQ. Chúng tôi ý thức được những vấn đề, tổng thống sẽ rất thận trọng trong kết giao tình bạn với Việt Nam”.

Chuyên gia: Một thắng lợi ngoại giao cho Mỹ

Tại Đông Nam Á – khu vực tiền tuyến cạnh tranh giữa Mỹ và ĐCSTQ – Việt Nam với tư cách là đất nước cộng sản giáp Trung Quốc đã trở thành một trong những đối tác quan trọng nhất của Mỹ ở Đông Nam Á.

Năm 1995, 22 năm sau khi Mỹ kết thúc Chiến tranh Việt Nam, Washington và Hà Nội bình thường hóa quan hệ, và kể từ năm 2013 hai nước đã trở thành “đối tác chiến lược toàn diện”. Trong chuyến thăm của Tổng thống Biden, quan hệ giữa hai nước được kỳ vọng sẽ tiến lên hai bậc để trở thành “đối tác chiến lược toàn diện” – cấp độ quan hệ ngoại giao cao nhất với Việt Nam, đưa Mỹ ngang hàng với Trung Quốc, Nga, Ấn Độ và Hàn Quốc trong quan hệ với Việt Nam.

NBC đưa tin, phó giáo sư Alexander L. Vuving tại Trung tâm An ninh châu Á – Thái Bình Dương ở Honolulu cho rằng việc nâng cấp này là một thắng lợi ngoại giao quan trọng của Mỹ. “Thông điệp là Mỹ có thể thu hút nhiều nước quan trọng trong khu vực, trong đó có Việt Nam – đất nước do Đảng Cộng sản cai trị và được coi là gần gũi với ĐCSTQ”, ông Vuving cho biết.

Ông nói rằng ảnh hưởng của ĐCSTQ ở Đông Nam Á trong những năm gần đây ngày càng gia tăng, đặc biệt là ở các nước như Campuchia, Lào và Myanmar, trong bối cảnh đó thì việc nâng cấp quan hệ Mỹ – Việt “ở một mức độ nhất định đã điều chỉnh cán cân quyền lực trong khu vực”. Ông cho rằng điều này một phần là do “cam kết chung” của Mỹ và Việt Nam trong việc ngăn chặn ĐCSTQ thống trị châu Á.

Ông nói, Việt Nam muốn “hưởng lợi từ thị trường Trung Quốc, giao thương với Trung Quốc, nhưng đồng thời họ cũng muốn giảm thiếu tình trạng dễ bị tổn thương trước Trung Quốc”.

Việt Nam có tầm quan trọng về mặt kinh tế và chiến lược đối với Mỹ. Theo dữ liệu, năm ngoái Việt Nam đã vượt qua Anh để trở thành đối tác thương mại hàng hóa lớn thứ 7 của Mỹ. Đồng thời, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam và Mỹ cũng là nguồn khách du lịch lớn thứ hai của Việt Nam trong năm qua, chỉ sau Hàn Quốc.

Chip, đất hiếm, và an ninh

Reuters dẫn lời một quan chức Mỹ cho biết, một trong những nội dung cốt lõi trong chuyến đi của Tổng thống Mỹ Biden là vấn đề chất bán dẫn. Theo Đạo luật CHIPS, chính phủ Mỹ cung cấp 100 triệu USD mỗi năm trong 5 năm để hỗ trợ chuỗi cung ứng chất bán dẫn toàn cầu. Các quan chức Mỹ cho biết phần lớn trong số đó có thể sẽ đến Việt Nam.

Việt Nam – nền kinh tế năm ngoái tăng trưởng nhanh nhất châu Á – đang đặt mục tiêu trở thành trung tâm bán dẫn toàn cầu tiếp theo và có ngành công nghiệp xe điện đang phát triển. Nhà sản xuất ô tô điện Việt Nam VinFast đã IPO tại Mỹ vào tháng trước và đã tăng giá trị vượt xa Ford và General Motors để trở thành một trong những công ty ô tô có giá trị nhất thế giới.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của Việt Nam như một điểm đến “gia công thân thiện” cho các công ty công nghệ Mỹ, tại Hà Nội vào thứ Hai (11/9) các giám đốc điều hành của Google, Intel, Amkor, Marvell, GlobalFoundries và Boeing sẽ gặp gỡ các giám đốc điều hành công nghệ Việt Nam và Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken.

Trong hoàn cảnh Việt Nam phải đối mặt với tình trạng thiếu kỹ sư trầm trọng trong ngành chip, Mỹ cũng dự kiến sẽ hỗ trợ nhiều hơn cho Việt Nam trong đào tạo nhân sự về lĩnh vực này.

Các quan chức Mỹ cho biết, một vấn đề quan trọng khác là tăng cường chuỗi cung ứng các khoáng sản quan trọng, đặc biệt là đất hiếm mà Mỹ ước tính về trữ lượng Việt Nam chỉ sau Trung Quốc. Hai nguồn tin nắm rõ kế hoạch này cho biết, một thỏa thuận về đất hiếm dự kiến sẽ đạt được trong chuyến thăm của Tổng thống Biden.

Vào Chủ nhật sau khi tham dự Hội nghị thượng đỉnh Nhóm 20 (G20) ở Ấn Độ, Phó Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jon Finer đã bay tới Việt Nam cùng với Tổng thống Biden. Ông nói với các phóng viên rằng việc nâng cấp sẽ bao gồm vấn đề an ninh. Ông nhấn mạnh rằng Mỹ và các đối tác có thể cung cấp hỗ trợ quân sự cho Việt Nam để Việt Nam thoát khỏi sự phụ thuộc vào Nga, một đề nghị mà ông cho biết Việt Nam sẵn sàng chấp nhận.