Hơn 40 quốc gia và Liên minh châu Âu (EU) đang kêu gọi Nga phi quân sự hóa Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia (Ukraine), trong bối cảnh Điện Kremlin bố trí quân đội quanh khu vực này sau khi chiếm đóng hồi tháng 3.

nhà máy diện hạt nhân nhà máy hạt nhân ở Ukraine 2097383494
Hơn 40 quốc gia cho rằng việc Nga đưa quân đội vào khu vực Nhà máy điện hạt nhân sẽ gây nguy hiểm. (Ảnh: Nhà máy Zaporizhzhia, Ukraine / Shutterstock)

Điều này diễn ra trong bối cảnh Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres đã kêu gọi thành lập một khu phi quân sự xung quanh Zaporizhzhia và thế giới, đồng thời tìm cách để Nga cho phép các chuyên gia của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đến thăm nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu ở miền nam Ukraine.

“Việc triển khai nhân viên quân sự và vũ khí của Nga tại cơ sở hạt nhân là không thể chấp nhận được và coi thường các nguyên tắc an toàn, an ninh mà tất cả các thành viên của IAEA đã cam kết tôn trọng”, theo một tuyên bố hôm Chủ nhật từ EU.

“Sự hiện diện của các lực lượng quân sự Nga tại Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia ngăn cản nhà điều hành và chính quyền Ukraine thực hiện nghĩa vụ an toàn hạt nhân và bức xạ của họ theo các công ước quốc tế và tiêu chuẩn an toàn của IAEA, đồng thời ngăn IAEA hoàn thành nhiệm vụ bảo vệ của mình”.

Tuyên bố cho biết thêm lời kêu gọi Nga rút quân: “Chúng tôi kêu gọi Nga ngay lập tức rút các lực lượng quân sự của mình và tất cả các nhân viên trái phép khác khỏi khu vực Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia và chính quyền Ukraine có thể tiếp tục trách nhiệm chủ quyền của họ trong các biên giới được quốc tế công nhận”.

Nga đã trả lời hôm thứ Hai (15/8) rằng họ sẽ làm “mọi thứ cần thiết” để cho phép các chuyên gia của IAEA đến thăm địa điểm hạt nhân Zaporizhzhia trong bối cảnh đã pháo kích trúng vào nó.

Nhà máy Zaporizhzhia đã bị Nga xâm chiếm vào tháng 3 ngay sau khi cuộc xâm lược Ukraine của nước này bắt đầu vào hôm 24/2. Nhà máy đã bị hỏa hoạn trong những ngày gần đây khi Moscow và Kyiv đổ lỗi cho nhau về vụ pháo kích, mà cả hai đều cho rằng có nguy cơ xảy ra tai nạn hạt nhân.

Liên Hợp Quốc có năng lực hậu cần và an ninh để hỗ trợ chuyến thăm của IAEA nếu cả Nga và Ukraine đều đồng ý, phát ngôn viên Liên Hợp Quốc Stephane Dujarric cho biết.

Tổng giám đốc IAEA Rafael Mariano Grossi đã lên án sự nguy hiểm của hoạt động quân sự xung quanh nhà máy điện.

“Chúng tôi ủng hộ mạnh mẽ tầm quan trọng của 7 Nguyên tắc cơ bản về an toàn và an ninh hạt nhân như Tổng giám đốc IAEA Grossi đã nêu ra”, tuyên bố của EU cho biết thêm.

“Việc Nga kiểm soát Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia – nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu – gây nguy hiểm lớn cho những nguyên tắc này”.