Ông Tập và ông Putin đã thay đổi các quy tắc như thế nào để tiếp tục nắm quyền?

Xuân Lan
•
Thứ Hai, 24/10/2022

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đảm bảo nhiệm kỳ thứ ba dự kiến với tư cách là Tổng bí thư của Đảng Cộng sản cầm quyền vào Chủ nhật.

Nhiệm kỳ thứ ba là điều phá vỡ tiền lệ, cho phép ông Tập kéo dài sự lãnh đạo từ năm 2012 của mình thêm 5 năm. Không rõ ông sẽ còn nắm quyền trong bao lâu, nhưng một số người tin rằng ông sẽ cố gắng làm như vậy suốt đời.

Ông Tập đã mở đường cho việc cầm quyền sau một thập kỷ khi loại bỏ giới hạn 2 nhiệm kỳ đối với chức Chủ tịch Trung Quốc vào năm 2018, vốn được đưa ra bởi nhà lãnh đạo Trung Quốc Đặng Tiểu Bình vào năm 1982.

Hãng thông tấn nhà nước Trung Quốc Tân Hoa Xã đưa tin vào tháng 3/2018 với tiêu đề: “Cơ quan lập pháp quốc gia của Trung Quốc thông qua việc sửa đổi hiến pháp.”

Điều này được đưa ra sau khi ủy ban trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đề xuất sửa đổi hiến pháp để không còn phần quy định rằng Chủ tịch và phó Chủ tịch “sẽ không phục vụ quá hai nhiệm kỳ liên tiếp.”

Vào thời điểm đó, Tân Hoa xã đưa tin rằng những thay đổi “đã giành được sự đồng tình từ cả bên trong và bên ngoài Đảng, có ý nghĩa lịch sử đối với việc đảm bảo sự thịnh vượng và an ninh lâu dài của cả Đảng và đất nước.”

Tân Hoa xã cho biết thêm Ủy ban Trung ương ĐCSTQ cũng đề xuất đưa học thuyết chính trị của ông Tập vào hiến pháp sửa đổi. Trước đó, “Tư tưởng Tập Cận Bình về chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc thời đại mới” đã được bổ sung vào điều lệ đảng.

Cho đến thời điểm đó, Đặng Tiểu Bình là nhà lãnh đạo duy nhất có tên đi kèm với học thuyết chính trị được đưa vào cả hiến pháp nhà nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa lẫn điều lệ đảng Cộng sản Trung Quốc, theo AFP.

Ngoài ra, “siêu cơ quan” chống tham nhũng mới với tên gọi Ủy ban Giám sát Quốc gia cũng được đề xuất đưa vào hiến pháp với tư cách một cơ quan nhà nước.

Phát ngôn viên Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc Zhang Yesui khi đó giải thích rằng xóa bỏ giới hạn nhiệm kỳ Chủ tịch nước nhằm thống nhất vai trò lãnh đạo bởi chức danh Tổng bí thư đảng và chủ tịch Quân ủy Trung ương không bị giới hạn nhiệm kỳ.

“Điều này có lợi cho việc củng cố thẩm quyền của Ủy ban Trung ương đảng với đồng chí Tập Cận Bình là hạt nhân, cũng như có lợi cho việc thống nhất vai trò lãnh đạo”, ông Zhang chia sẻ.

Steve Tsang, giám đốc Viện Trung Quốc tại Trường Nghiên cứu Phương Đông và Châu Phi thuộc Đại học London, nói với tờ Newsweek rằng ông Tập “về cơ bản đã nắm quyền kiểm soát Đảng, nhà nước, quân đội, cơ quan mật vụ và cảnh sát trong suốt thập kỷ nắm quyền điều hành của mình, và nói rõ với các lãnh đạo cấp cao nhất khác rằng ông đại diện cho Đảng và bất kỳ ai chống lại ông là chống lại Đảng.”

Trong khi đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin, người đã bước sang tuổi 70 vào đầu tháng này, cũng đã thực hiện những thay đổi tương tự để cho phép ông có khả năng nắm giữ quyền lực ở đất nước của mình cho đến năm 2036. Ông đã cai trị nước Nga hơn 20 năm, lâu hơn bất kỳ nhà lãnh đạo Điện Kremlin nào kể từ Joseph Stalin, với tư cách là tổng thống hoặc thủ tướng.

Tháng 4 năm ngoái, nhà lãnh đạo Nga đã ký một đạo luật sau cuộc bỏ phiếu năm 2020, ủng hộ những thay đổi trong hiến pháp của đất nước nhằm đặt lại các giới hạn nhiệm kỳ của ông và cho phép ông tranh cử thêm hai nhiệm kỳ 6 năm liên tiếp.

Tại thời điểm đó, sau khi khoảng 98% số phiếu được kiểm, Ủy ban Bầu cử trung ương Nga cho biết có 78% cử tri trên khắp nước Nga đã ủng hộ các sửa đổi hiến pháp. Chỉ hơn 20% người dân không đồng ý. Theo đó, số nhiệm kỳ của các cựu và đương kim Tổng thống Nga sẽ được đưa về 0 (tức tính lại từ đầu). Ngoài ra, một thay đổi khác còn cho phép các cựu Tổng thống được miễn truy tố.

Ông Putin khi đó nhấn mạnh các sửa đổi trên là cần thiết để đảm bảo “sự ổn định, an ninh, thịnh vượng” của nước Nga trong tương lai.

Tuy nhiên, phe đối lập đã chỉ trích cuộc bỏ phiếu sửa đổi hiến pháp năm 2020, nói rằng nó đã bị hoen ố bởi các báo cáo tràn lan về áp lực đối với cử tri và những bất thường khác, cộng với sự thiếu minh bạch và các rào cản đối với việc giám sát độc lập.

Hôm Chủ nhật, ông Putin đã chúc mừng ông Tập trong nhiệm kỳ thứ ba và nói rằng ông mong muốn phát triển hơn nữa “quan hệ đối tác toàn diện” và “liên minh chiến lược” giữa hai nước.

“Kết quả của Đại hội 20 của Đảng Cộng sản Trung Quốc hoàn toàn xác nhận quyền lực chính trị cao của ngài và sự thống nhất của đảng mà ngài đứng đầu”, ông Putin nói với ông Tập, theo trang web của Điện Kremlin. “Tôi chắc chắn rằng các nghị quyết của Đại hội sẽ giúp thực hiện thành công các nhiệm vụ kinh tế và xã hội lớn mà Trung Quốc đang phải đối mặt, và sẽ hỗ trợ củng cố vị thế của đất nước trên trường quốc tế.”

Lawrence Freedman, giáo sư danh dự về nghiên cứu chiến tranh tại King’s College London, cho biết trong một bài báo trên tờ New Statesman hồi tháng 8 là “không có gì đáng ngạc nhiên”.

Xuân Lan (t/h)

Từ khóa sửa đổi hiến pháp Dòng sự kiện Tập Cận Bình Vladimir Putin