Tổng thư ký LHQ Guterres kích hoạt điều khoản 99 cực hiếm, yêu cầu ngừng bắn ở Gaza

Nhật Tân
•
Thứ Năm, 07/12/2023

Tổng thư ký Antonio Guterres gửi thư tới Hội đồng Bảo an LHQ yêu cầu kêu gọi khẩn cấp ngừng bắn ở chiến tranh Israel, một “thảm họa về nhân đạo”, viện dẫn điều khoản 99, bất chấp việc Mỹ ủng hộ mạnh mẽ hoạt động quân sự của Chính phủ Liên minh Netanyahu.

I've just invoked Art.99 of the UN Charter – for the 1st time in my tenure as Secretary-General.
Facing a severe risk of collapse of the humanitarian system in Gaza, I urge the Council to help avert a humanitarian catastrophe & appeal for a humanitarian ceasefire to be declared. pic.twitter.com/pA0eRXZnFJ
— António Guterres (@antonioguterres) December 6, 2023

“Tôi vừa mới kích hoạt điều 99 của Hiến chương Liên Hợp Quốc… Tôi khẩn cấp yêu cầu Hội đồng giúp đỡ để tránh một thảm họa về nhân đạo, và thỉnh nguyện để có thể tuyên bố một lệnh ngừng bắn vì nhân đạo,” Tổng thư ký Antonio Guterres đăng trên X (Twitter) bức thư khẩn của mình gửi Hội đồng Bảo an LHQ hôm Thứ Tư (6/12).

“Hơn 1.200 người [Israel] đã bị giết một cách tàn bạo, gồm 33 trẻ em, và hàng ngàn người bị thương trong hành động khủng bố của Hamas và các nhóm vũ trang Palestine khác vào ngày 7/10/2023,… khoảng 250 người đã bị bắt cóc, gồm 34 trẻ em, và đến nay vẫn còn hơn 130 người chưa được thả,” trước hết ông Guterres lên án vụ 7/10, ngòi kích nổ chiến tranh Israel hôm nay.

Sau đó ông lên án mạnh mẽ hoạt động trả thù tập thể của chính quyền Israel, “Kể từ khi hoạt động quân sự của Israel bắt đầu, hơn 15.000 người [Palestine] theo báo cáo đã bị giết chết, mà 40% trong đó là trẻ em. Hàng ngàn người thương tật. Trên một nửa các nhà ở đã bị phá hủy. Khoảng 80% trong số 2,2 triệu dân [Palestine] trở thành vô gia cư và bị ép vào ở tại khu vực ngày càng co hẹp… Tình trạng y tế ở Gaza đang sụp đổ. Bệnh viện bị biến thành chiến trường. Chỉ còn 14 trong tổng số 36 cơ sở y tế còn hoạt động và chỉ hoạt động một phần. Hai bệnh viện lớn nhất đang phục vụ gấp 3 số giường bệnh, khi nguồn vật tư và chất đốt đang cạn kiệt…”

Ông cũng viết, “Đã không còn nơi nào ở Gaza là an toàn nữa.”

Đây là lần thứ 3 mà điều khoản 99 được kích hoạt kể từ khi Liên Hợp Quốc thành lập, và là lần đầu tiên trong cương vị người đứng đầu LHQ của ông Antonio Guterres. Lần cuối cùng nó được kích hoạt là tận 34 năm trước khi chiến tranh Lebanon leo thang.

Trong Hiến chương LHQ, chương 15 tiêu đề “Tổng thư ký” có đoạn về điều khoản 99: “Tổng thư ký có thể lưu ý Hội đồng Bảo an bất kỳ vấn đề nào mà theo quan điểm của ông có thể đe dọa đến việc duy trì hòa bình và an ninh quốc tế.”

Điều 99 là điều khoản nghiêm trọng nhất trong 5 điều mà LHQ trao quyền cho người giữ chức vụ Tổng thư ký. Như Al Jazeera chỉ ra, điều khoản 99 có quyền đặc thù, và cũng là công cụ độc lập duy nhất của tổng thư ký, đó là có thể đứng ra triệu tập họp Hội đồng Bảo an LHQ khi tổng thư ký cảm thấy có sự đe dọa nghiêm trọng tới hòa bình và an ninh thế giới, và có thể triệu tập Hội đồng theo điều khoản này, mặc dù Hội đồng chưa có lịch trình làm việc cho chủ đề đó.

Những xung đột trên thế giới thời gian qua, với các cường quốc đứng sau một cách trực tiếp hoặc gián tiếp, sức nặng trong tiếng nói của LHQ ngày càng tỏ ra yếu đi, và tình trạng nhân đạo ngày càng trở nên thảm hại. Theo Al Jazeera bình luận, ông Guterres tiến hành bước đi này trong bối cảnh Mỹ đang hậu thuẫn mạnh mẽ các hoạt động quân sự của Israel.

Là 1 trong 5 thành viên thường trực của Hội đồng 15 thành viên, Mỹ có quyền phủ quyết các nghị quyết của Hội đồng. Thực tế đã xảy ra đúng như vậy mỗi khi Hội đồng muốn đưa ra nghị quyết bất lợi cho quân đội Israel.

Đáp trả, Gilad Erdan, Đại sứ của Israel ở LHQ, đã nói rằng quyết định kích hoạt điều khoản 99 của ông Guterres là “thiên vị bất lợi cho Israel”, và nói rằng ông “đạo đức nay lại xuống cấp thêm nữa,” đồng thời nhắc lại lời kêu gọi ông Guterres hãy từ chức. Trước đó, ông lên tiếng ủng hộ hoạt động nhân đạo cho Dải Gaza, nên Israel đã yêu cầu ông hãy từ chức Tổng thư ký LHQ.