Nhà Hậu Trần – P3: Cuộc chiến khốc liệt với quân Minh

Trần Hưng
•
Thứ Hai, 17/10/2022

Sau nửa năm ổn định nội bộ, vào tháng 7/1409, nhà Hậu Trần mới chuẩn bị tiến đánh Đông Đô. Nhưng cơ hội tốt nhất đã vuột mất, thành được quân Minh gia cường phòng thủ đã không còn dễ công hãm.

Tiếp theo phần 1 và phần 2

Quân Hậu Trần không có kinh nghiệm đánh thành trì kiên cố, nên dù quân Minh chỉ còn lại ít, nhưng quân Hậu Trần chỉ bao vây, e rằng có dành chiến thắng cũng hao tổn rất nhiều binh sĩ. Mặt khác Trương Phụ lúc này đang đưa quân đến Bắc Giang sẵn sàng tiến đánh, khiến nhà Hậu Trần không dám dồn sức đánh Đông Đô.

Nhà Hậu Trần - P3: Cuộc chiến khốc liệt với quân Minh — (Tranh minh họa: Họa sĩ Sỹ Hòa, báo Bình Phước Online)

Quân Minh giải vây thành Đông Đô, Giản Định Đế ly khai và bị bắt

Trương Phụ dù đã đưa quân đến Bắc Giang, nhưng vốn cẩn trọng nên không cho quân đánh ngay. Do trước đó trong trận Bô Cô, thủy quân Minh bị tiêu diệt, nên Trương Phụ cho quân đóng các chiến thuyền, xây dựng thủy binh.

Lúc này ở phía bắc và thành Đông Đô, nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra, nhưng đa số tự phát, tổ chức kém và quân lính chưa được huấn luyện tốt. Quân của nhà Hậu Trần cũng có phần nhiều là lính mới tuyển chưa huấn luyện nhiều, đa phần còn ít kinh nghiệm. Trong khi quân của Trương Phụ là quân chính quy và quân tinh nhuệ.

Sau khi chuẩn bị thủy binh đầy đủ, đầu tháng 8/1409, Trương Phụ cho quân tiến đến giải vây cho thành Đông Đô, một số cánh quân khởi nghĩa dù cố gắng cầm cự nhưng thất bại.

Giải vây được cho thành Đông Đô, Trương Phụ và Mộc Thạnh lên kế hoạch tiến quân tiêu diệt nhà Hậu Trần.

Quân Minh tấn công vào Hạ Hồng (thuộc Hải Dương ngày nay). Quân Hậu Trần do Nguyễn Súy và Giản Định Đế chỉ huy tại đây không chống nổi liền lui quân. Nhưng Giản Định Đế lại tách riêng rút theo con đường khác đến trấn Thiên Quan (Ninh Bình ngày nay). Trùng Quang Đế nghe tin lo rằng thượng hoàng có ý ly khai liền sai Nguyễn Súy đuổi theo.

Biết tin, Trương Phụ chỉ huy đội kỵ binh tinh nhuệ, Mộc Thạnh nắm bộ binh cùng các tướng thủy binh tấn công trấn Thiên Quan, vây bắt Giản Định Đế. Cùng đường, Giản Định Đế cùng các tướng trốn vào rừng. Quân Minh bao vây lùng sục, cuối cùng Giản Định Đế và các tướng đều bị bắt giải về Kim Lăng và bị xử tử.

Nguyễn Súy dẫn quân đến Thiên Quan nhưng chậm một bước, không cứu kịp Giản Định Đế, đành rút quân về Thanh Hoa bảo toàn lực lượng.

Xem thêm: Câu chuyện trung nghĩa đằng sau cuộc chiến tại thành Bình Định

Trận Bình Than và Hàm Tử

Nhà Hậu Trần bố trí quân nhằm gây áp lực cho thành Đông Đô. Vua Trùng Quang và Nguyễn Cảnh Dị đóng quân ở Bình Than, phía đông thành Đông Đô. Còn Đặng Dung đóng quân ở Hàm Tử, phía nam thành Đông Đô. Trong đó lực lượng chủ yếu ở Bình Than, còn ở Hàm Tử chỉ có khoảng 1 vạn quân.

Cách bố trí quân như vậy nhằm khiến quân Minh không tập trung toàn quân tấn công một phía được, bởi nếu không thành Đông Đô sẽ bị tấn công.

Trương Phụ quyết định tấn công cả 2 cánh quân của nhà Hậu Trần. Từ Chính dẫn quân đánh Bình Than, Trương Phụ đưa quân tiến đánh Hàm Tử.

Từ Chính dẫn quân đánh Bình Than, quân nhà Hậu Trần dùng nghi binh đánh lạc hướng rồi theo sông Thái Bình bất ngờ đánh chiếm Hạ Hồng. Quân Minh thua chạy về hướng Bình Than, quân nhà Hậu Trần đuổi theo bao vây rồi tiến đánh Bình Than. Quân nhà Hậu Trần đa phần tập trung ở đây nên rất mạnh, quân Minh không sao chống nổi, tướng chỉ huy Từ Chính tử trận, quân Minh bị tiêu diệt gần hết.

Tại Hàm Tử, Đặng Dung cho lập thế trận phòng thủ, đóng cọc dưới sông, dựng chiến lũy bờ đông sông Hồng, các chiến thuyền dàn trận rất bài bản.

Trương Phụ đưa quân đến, dò la tình hình, thấy quân Hậu Trần dàn trận rất bài bản. Vốn rất cẩn trọng, Trương Phụ không đánh ngay, mà chờ cơ hội hay tìm ra điểm yếu mới đánh.

Lúc này là cuối tháng 8 âm lịch, quân Hậu Trần thiếu lương thực phải chia quân đi gặt lúa sớm. Trương Phụ biết tin liền cho quân tấn công, chia quân 2 đường thủy bộ tiến đánh rất mạnh. Trương Phụ đi theo hậu quân đường thủy.

Thủy binh quân Minh xuôi theo dòng thủy triều tiến đánh, lợi dụng thuyền lớn đánh thẳng vào quân Hậu Trần.

Quân Hậu Trần ít hơn, đứng trước sức tấn công mạnh của quân Minh thì dần dần bị thất thế liền rút lui, nhờ thuyền nhẹ nên lướt trên bãi cọc ngầm chuẩn bị sẵn. Quân Minh đuổi theo, nhưng vì thuyền lớn, đáy thuyền sâu nên vướng vào bãi cọc ngầm, thuyền sau lại theo đà đâm vào cọc ngầm hay thuyền trước, đội hình rối loạn.

Lúc này Đặng Dung mới phát phát lệnh, lập tức những thuyền nhỏ mai phục hai bên bờ dấu trong các bãi lau sậy bất ngờ tấn công vào sườn quân Minh, các thuyền đang rút lui cũng quay lại tiến đánh.

Quân Minh bị rơi vào thế trận chuẩn bị sẵn, bị tử trận rất nhiều, binh sĩ từ các thuyền vỡ dời sang các chiến thuyền còn lành lặn phía sau, hoặc được đưa lên bờ tấn công các chiến lũy quân Hậu Trần trên bộ. Thủy quân quân Hậu Trần tấn công mạnh, quân Minh dựa vào quân số đông hơn đánh trả, hai bên ở thế trận giằng co quyết liệt.

Lúc này hậu quân của Trương Phụ đánh tới. Quân Hậu Trần chống trả quyết liệt, nhưng do quân ít hơn, đến chập tối phải rút lui về Nghệ An. Quân Minh dù thắng trận nhưng thiệt hại đáng kể.