Giám đốc Amistad Project: Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ phải tuân theo Hiến pháp

Hiến pháp là bộ luật tối cao của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ. Do đó, Hiến pháp cần phải được tôn trọng khi công dân Hoa Kỳ bầu chọn Tổng thống.

Embed from Getty Images

Hiến pháp giao cho các cơ quan lập pháp cấp tiểu bang vai trò chỉ đạo cách thức bổ nhiệm Đại cử tri của từng bang. Hiến pháp quy định chung rằng nhiệm kỳ Tổng thống sẽ kết thúc vào trưa ngày 20/1 của năm liền sau cuộc bầu cử. Hầu hết những quy định cụ thể còn lại sẽ được hoàn thiện bởi luật liên bang mà Quốc hội hiếm khi can thiệp vĩnh viễn, nhưng vẫn thường xuyên điều chỉnh để đáp ứng các tình tiết giảm  nhẹ.

Ví dụ như, thời điểm mà các phiếu Đại cử tri được Quốc hội tính đếm thông thường vẫn được đẩy lên sớm hơn hoặc lùi đi vài ngày vì những lý do khác nhau. Điều này không gây ảnh hưởng gì vì thời hạn duy nhất được quy định bởi Hiến pháp là 2 tuần sau ngày 6/1, ngày kiểm phiếu Đại cử tri theo luật định.

• Dự án Amistad: Thời hạn của Đại cử tri đoàn không phải được xác định cứng nhắc

Cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 đã phát sinh các tình tiết giảm nhẹ trên một quy mô chưa từng thấy kể từ năm 1876. Năm đó đã ghi dấu một trong những cuộc bầu cử gây tranh cãi nhất trong lịch sử Hoa Kỳ, khi ứng cử viên Đảng Cộng hòa Rutherford B. Hayes đối đầu với đảng viên Dân chủ Samuel J. Tilden.

Mặc dù không có gì phải bàn cãi về việc ứng cử viên Tilden hơn ứng cử viên Hayes về số phiếu phổ thông, và sau lần kiểm phiếu đầu tiên, ông Tilden đã giành được 184 phiếu Đại cử tri so với 165 phiếu của ông Hayes. Tuy nhiên trong đó còn 20 phiếu bầu từ 3 tiểu bang vẫn chưa được giải quyết gồm: Florida, Louisiana và Nam Carolina; tại các tiểu bang này mỗi đảng đều cho biết ứng cử viên của họ đã giành được chiến thắng. Thêm vào đó tại bang Oregon, một Đại cử tri đã bị thay thế sau khi bị tuyên bố là không đủ tư cách đảm nhận vai trò này.

Thời điểm ấy, Quốc hội đã phản ứng với thách thức này bằng cách xem xét lại toàn bộ quy trình bầu cử, và một thỏa thuận không chính thức đã được đưa ra để giải quyết tranh chấp: thỏa hiệp năm 1877 trao tất cả 20 phiếu Đại cử tri cho ứng cử viên Hayes. Để đổi lại sự đồng ý của Đảng Dân chủ đối với kết quả này, Đảng Cộng hòa đã chấp nhận rút quân đội liên bang khỏi miền Nam Hoa Kỳ, chấm dứt thời kỳ Tái thiết 1863-1877.

Sau một quá trình hậu bầu cử gây tranh cãi, ứng cử viên Cộng hòa Hayes được tuyên bố là Tổng thống thứ 19 của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ.

Và với tất cả những gì đã xảy ra, trên quy mô thậm chí còn nghiêm trọng hơn nhiều, cuộc bầu cử năm 2020 lần này cũng xứng đáng có được phản ứng tương tự.

• 4 lần tranh chấp quyết liệt trong lịch sử bầu cử tổng thống Mỹ

Dự án Amistad của Thomas More Society, một tổ chức giám sát tính toàn vẹn bầu cử, đã đệ đơn kiện ở nhiều tiểu bang tranh chấp và đặc khu Columbia. Dự án nêu chi tiết về những vi phạm trên quy mô lớn đối với luật bầu cử và những bất thường tràn lan. Hơn nữa, cuộc bầu cử lần này đã chứng kiến một luồng tiền tư nhân chưa từng thấy, hơn 400 triệu đô la, được rót vào các quan chức bầu cử địa phương, những người đã tiến hành cuộc bầu cử theo cách thức trái với luật tiểu bang.

Tình trạng vô pháp luật lan rộng này khiến những kết quả báo cáo cũng bị sai lệch một cách trầm trọng, đến nỗi đã làm mất hiệu lực của quy trình bầu cử chính thống do các cơ quan lập pháp tiểu bang thiết lập. Hay nói cách khác là một trong những thủ tục cơ bản nhất được nêu trong Hiến pháp đã không được tuân thủ.

Luật liên bang cho phép khả năng xảy ra các cuộc bầu cử “thất bại” – và thuật ngữ này hoàn toàn có thể áp dụng với những gì chúng ta đã chứng kiến trong thời gian qua ở các bang như Arizona, Georgia, Michigan, Pennsylvania và Wisconsin. Số lượng lá phiếu có khả năng bị thao túng do vi phạm luật bầu cử lớn hơn rất nhiều so với chênh lệch phiếu bầu giữa hai ứng cử viên Donald Trump và Joe Biden. Điều này thậm chí đã khiến các kết quả báo cáo không phản ánh được một cách chính xác nguyện vọng của người dân tại các tiểu bang đó.

• Nhóm pháp lý khởi kiện về hơn 200.000 lá phiếu bất hợp lệ ở Georgia
• Amistad Project nộp kiến nghị khẩn cấp tại Wisconsin sau khi nghi ngờ 150.000 phiếu gian lận

May mắn thay, trước thời hạn theo quy định của Hiến pháp là ngày 20/1, vẫn còn cơ hội để giải quyết những vấn đề này. Quốc hội chỉ cần hoãn việc kiểm phiếu Cử tri Đoàn cho đến khi cơ quan lập pháp của các bang tranh chấp có cơ hội triệu tập lại và xem xét những bất thường.

Bởi vì một Quốc hội bị chia rẽ khó có thể tự mình làm được điều ấy, do đó Dự án Amistad đang yêu cầu các tòa án ra lệnh cho Quốc hội kiểm đếm phiếu bầu của những bang mà cơ quan lập pháp tại đó chưa bỏ phiếu chứng nhận kết quả bầu cử.

Điều này sẽ buộc các thống đốc bang cho phép các nhà lập pháp triệu tập lại. Tại bang Michigan, Thống đốc Gretchen Whitmer gần đây đã huy động cảnh sát tiểu bang đến Điện Capitol để ngăn các nhà lập pháp Đảng Cộng hòa tiến vào tòa nhà.

Đáng chú ý, mặc dù Hiến pháp đã quy định trách nhiệm và quyền hạn của các cơ quan lập pháp cấp tiểu bang nói chung trong việc lựa chọn Đại cử tri, nhưng các cơ quan này thậm chí đã không thể có cơ hội triệu tập một cuộc họp kể từ Ngày bầu cử (3/11), càng không nói đến việc xem xét lại quy trình bầu cử.

Tất nhiên luật liên bang rất quan trọng, và không nên bị coi nhẹ. Nhưng Hiến pháp vẫn luôn được ưu tiên hơn, và trong trường hợp này, luật liên bang cũng thừa nhận rằng những bất thường trong quy trình bầu cử có khả năng khiến thời hạn theo luật định của Cử tri Đoàn không thể được đáp ứng.

Hiến pháp quy định rõ rằng các cuộc bầu cử sẽ không có giá trị nếu chúng không được tiến hành theo luật do cơ quan lập pháp tiểu bang đưa ra. Chúng ta cần tuân theo Hiến pháp để đảm bảo người dân Mỹ có thể tin tưởng tuyệt đối rằng Tổng thống tiếp theo của chúng ta là người nắm giữ chức vụ đó một cách hợp pháp.

***

Tác giả  bài viết: ông Phill Kline là cựu Tổng chưởng lý của tiểu bang Kansas, Hoa Kỳ. Ông hiện là mục sư tại nhà thờ Baptist Amherst, đồng thời là một giáo sư trường luật và là giám đốc Dự án pháp lý Amistad của nhóm The Thomas More Society.

Gia Huy chuyển ngữ

Xem thêm: