Mỹ, Philippines tăng cường hợp tác an ninh khi áp lực gia tăng từ Trung Quốc

Hải Đăng
•
Thứ Ba, 02/05/2023

Mỹ và Philippines hôm thứ Hai (1/5) đã tái khẳng định liên minh an ninh song phương tồn tại nhiều thập kỷ. Tổng thống Joe Biden nói với người đồng cấp Ferdinand Marcos Jr. rằng cam kết của Mỹ đối với việc bảo vệ đồng minh là “vững chắc”, bao gồm cả ở khu vực Biển Đông nơi Philippines đang chịu áp lực từ Trung Quốc.

Tổng thống Joe Biden đã gặp Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. tại Nhà Trắng hôm 1/5. Hai nhà lãnh đạo của liên minh an ninh này đã phát đi tuyên bố chung sau cuộc họp đồng ý tăng cường hợp tác quân sự và nhiều lĩnh vực khác.

Hội nghị thượng đỉnh Biden-Marcos là sự kiện chính trong chuyến thăm Mỹ 4 ngày từ 30/4 của Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. Ông Marcos là tổng thống Philippines đầu tiên tới thăm Mỹ trong vòng 1 thập kỷ qua.

Chuyến thăm này đánh dấu bước chuyển kịch tính trong mối quan hệ Mỹ – Phipippines khi cả hai cùng tìm cách đẩy lùi những hành động gây hấn ngày càng tăng của Trung Quốc gần Đài Loan và Biển Đông.

Ông Marcos nhấn mạnh về tầm quan trọng của Mỹ khi là đồng minh duy nhất ký hiệp ước với Phipippines trong bối cảnh “có thể nói đang là tình hình địa chính trị phức tạp nhất trên thế giới”.

Ông Biden nói với ông Marcos rằng: “Mỹ duy trì vững chắc cam kết về bảo vệ Philippines, bao gồm cả Biển Đông”.

Tuyên bố chung giữa hai lãnh đạo Mỹ – Philippines giải thích rõ cam kết bảo vệ của Mỹ có nghĩa rằng mọi cuộc tấn công vũ trang vào lực lượng vũ trang, tàu và máy bay của Philippines tại Thái Bình Dương, bao gồm Biển Đông sẽ kích hoạt Mỹ sử dụng các cam kết bảo vệ lẫn nhau trong Hiệp ước Phòng thủ Chung 1951.

Hai bên đồng ý tập trung vào hợp tác quân sự trên tất cả các lĩnh vực từ mặt đất, trên biển, trên không, không gian vũ trụ và trên không gian mạng. Mỹ cũng sẽ chuyển 3 máy bay vận tải quân sự C-130 và cân nhắc chuyển thêm các tàu tuần tra cho Philippines.

Washington xem Philippines là quan trọng cho mọi nỗ lực ứng phó với tình huống Trung Quốc xâm lược Đài Loan.

Philippines gần đây đã đồng ý cho phép Mỹ tiếp cận thêm 4 căn cứ quân sự của nước này theo Thỏa thuận Hợp tác Phòng thủ Tăng cường. Tuy nhiên, hai bên chưa nói rõ Mỹ có thể triển khai những gì trên các căn cứ quân sự này.

Tuyên bố chung của hai lãnh đạo Mỹ – Philippines cũng nêu rõ tổng thống hai nước “xác nhận tầm quan trọng của duy trì hòa bình và ổn định xuyên Eo biển Đài Loan là yếu tố không thể thiếu của an ninh và thịnh vượng toàn cầu”.

Tổng thống Marcos nói: “Lẽ dĩ nhiên khi Philippines tìm đến đối tác hiệp ước duy nhất của mình trên thế giới để củng cố và xác định lại mối quan hệ mà chúng tôi có và vai trò của chúng tôi trong bối cảnh chúng ta hiện đang chứng kiến những căng thẳng ngày càng gia tăng khắp các khu vực Nam Trung Quốc, Châu Á Thái Bình Dương và Ấn Độ – Thái Bình Dương”.

Trung Quốc tăng cường gây hấn với Philippines

Ông Marcos đến thăm Mỹ và họp thượng đỉnh với ông Biden trong bối cảnh mâu thuẫn tăng cao tại Ấn Độ – Thái Bình Dương. Chế độ Trung Quốc cộng sản đã đang nhiều lần vi phạm quyền kinh tế của Philippines khi họ đánh cá bất hợp pháp trong vùng biển của quốc gia Đông Nam Á này và chiếu laser quân sự vào lực lượng Cảnh sát biển Philippines.

Một quan chức cấp cao của chính quyền Biden nói trong buổi họp báo hôm Chủ Nhật (30/4): “Những gì chúng ta đã đang chứng kiến gần đây là hàng loạt những hành động khiêu khích tiếp diễn của Trung Quốc khi họ kiểm tra và thăm dò vùng biển của Philippines, trong những khu vực gây quan ngại sâu sắc đối với Philippines”.

Quan chức Mỹ nói thêm rằng ông Marcos không thích đặt Philippines ở giữa Mỹ và Trung Quốc trong khi hai nước cạnh tranh nhau, nhưng bây giờ ông đang bị ép phải đa dạng hóa các hợp tác an ninh trong bối cảnh chế độ Trung Quốc cộng sản tiếp tục gây hấn.

“Trung Quốc đã đang tiến hành một số bước đi mà đã thực sự gây quan ngại cho giới lãnh đạo Philippines”, quan chức Mỹ nói tiếp.

Cũng vị quan chức Mỹ đó nói thêm rằng: “Chỉ mới đầu tuần này, đại sứ Trung Quốc tại Manila đã có bài phát biểu về tình hình đang thay đổi tại Ấn Độ – Thái Bình Dương và dường như nói về an toàn và an ninh của gần 200.000 người Philippines đang sống ở Đài Loan. Tôi nghĩ nhiều người ở Philippines đã nhận thấy đó là lời đe dọa úp mở”.

Trong bài phát biểu đó, Đại sứ Trung Quốc tại Philippines Huang Xilian đã nói rằng Trung Quốc sẽ không loại trừ sử dụng vũ lực với Đài Loan, gồm cả 150.000 người Philippines đang sống ở đó.

Ông Huang Xilian nói Philippines phải chấm dứt hợp tác quân sự với Mỹ, “nếu quý vị quan tâm đến 150.000 người Philippines đang ở Đài Loan”.

Sau cuộc gặp giữa ông Marcos và ông Biden tại Nhà Trắng hôm 1/5, một số chuyên gia nhận định rằng Mỹ xem Philippines là địa điểm tiềm năng để triển khai rocket, tên lửa và pháo để ứng phó với việc Trung Quốc tấn công đổ bộ vào Đài Loan.

Tuy nhiên, ông Marcos nói với báo giới rằng Trung Quốc đã đồng ý thảo luận về quyền đánh cá tại Biển Đông và cũng nhấn mạnh ông sẽ không cho phép Philippines trở thành “bến đỗ” cho hành động quân sự.

Hợp tác thương mại

Tuyên bố chung Mỹ – Philippines cho biết ông Biden sẽ cử phái đoàn thương mại và đầu tư tới Philippines để tăng cường đầu tư vào chuyển đổi năng lượng sạch, lĩnh vực khoáng sản quý hiếm và an ninh lương thực.

Hai ước cũng sẽ đồng chỉ đạo tổ chức Diễn đàn Kinh doanh Ấn Độ – Thái Bình Dương 2024 tại Manila. Đây là sự kiện thương mại ngoài trời của Mỹ trong khu vực được kỳ vọng sẽ tiếp tục định hình Philippines là trung tâm quan trọng của các chuỗi cung ứng hàng hóa khu vực.

Tuyên bố chung cũng nói hai nước mong chờ thiết lập mối quan hệ hợp tác ba biên với Nhật Bản và Úc.