Theo Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH), tình trạng cắt giảm lao động hiện tại chỉ mang tính cục bộ. Với hơn 2.800 tỷ đồng còn dư của gói 6.600 tỷ đồng hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động thực hiện trong năm 2022, Bộ này đề nghị chuyển trả lại ngân sách.

cong nhan gia cong
Công nhân may gia công túi siêu thị xuất khẩu, Hà Nội. (Ảnh minh họa: Trần Hạnh/Facebook)

Trong văn bản gửi Chính phủ, Bộ LĐ-TB&XH cho biết tính đến nay, 5,2 triệu lượt lao động đã được nhận tiền từ gói hỗ trợ với số tiền hơn 3.759 tỷ đồng, tỷ lệ giải ngân đạt 56% so với dự kiến.

Cụ thể, theo báo cáo của 60 tỉnh, thành phố, đến nay đã hoàn thành chi trả hỗ trợ cho gần 5,2 triệu lượt người lao động với hơn 3.759 tỷ đồng. Trong đó, hỗ trợ người lao động đang làm việc trong doanh nghiệp hơn 3.219 tỷ đồng; hỗ trợ người lao động quay trở lại thị trường lao động hơn 539,8 tỷ đồng.

Theo đó, trong tổng kinh phí dự kiến 6.600 tỷ đồng, còn dư khoảng 2.800 tỷ đồng.

Vẫn theo báo cáo của các tỉnh, trong gần 5,2 triệu lượt người lao động nói trên, có hơn 4,7 triệu lượt công nhân đang làm việc (nhận hỗ trợ hơn 3.200 tỷ đồng); 463.000 lượt người trở lại làm việc (nhận 539 tỷ đồng).

Ba tỉnh không thực hiện gói trên gồm Cao Bằng, Điện Biên, Lai Châu, lý do là không có nhóm cần hỗ trợ. Số tiền ngân sách chi cho gói này hiện dư 2.800 tỷ đồng.

Bộ LĐ-TB&XH nhận định gói hỗ trợ đã kịp thời giúp công nhân khó khăn, đã bao phủ được hầu hết người lao động (số đối tượng được hỗ trợ bằng 71,8% số dự kiến ban đầu), không để đứt chuỗi cung ứng lao động.

Mặc dù vậy, Bộ này thừa nhận dự toán kinh phí chưa sát thực tế, số kinh phí thực hiện hỗ trợ chỉ bằng 57,24% so với tổng kinh phí đề nghị ban đầu.

Tỷ lệ giải ngân thấp được giải thích là do tính toán số lao động cần hỗ trợ ban đầu cao hơn thực tế; thiếu cơ sở dữ liệu về tình trạng nhà ở công nhân. Nhiều địa phương sợ sai, phát sinh thủ tục, quy trình xác minh; thẩm định hồ sơ, xét duyệt hồ sơ chậm. Nhiều công nhân bỏ qua gói hỗ trợ do thấy thủ tục phức tạp trong khi số tiền không nhiều, chỉ 1,5-3 triệu đồng.

Về lý do đề xuất trả lại hơn 2.800 tỷ đồng còn dư của gói hỗ trợ vào ngân sách, Bộ LĐ-TB&XH cho rằng Nghị quyết số 43 được thực hiện trong 2 năm 2022 và 2023. Như vậy, đến nay, thời gian thực hiện không còn nhiều, trong khi hiện còn 39/61 địa phương chưa có báo cáo kết quả thực chi ngân sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho Bộ Tài chính để làm cơ sở thu hồi, hoặc cấp bổ sung kinh phí hỗ trợ tiền thuê nhà và báo cáo số tiền còn lại của chính sách.

Trong khi đó, vấn đề điều chỉnh nhiệm vụ chi của Chương trình thuộc thẩm quyền của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Đối với tình hình tài chính hiện tại của người lao động, Bộ LĐ-TB&XH cho rằng thị trường lao động hiện nay cơ bản ổn định. Theo báo cáo của các địa phương, mặc dù một số ngành (may mặc, giày da, chế biến gỗ….) vẫn còn gặp khó khăn do thiếu đơn hàng, nguồn cung nguyên vật liệu, các yêu cầu về tiêu chuẩn hàng hóa xuất khẩu nên phải thu hẹp sản xuất kinh doanh, cắt giảm lao động nhưng hiện tượng này chỉ mang tính cục bộ.

Bộ này cho rằng thị trường lao động tương đối ổn định do nhu cầu tuyển dụng lao động vẫn lớn ở những ngành, nghề khác; các địa phương đã và đang thực hiện kết nối, điều tiết cung — cầu lao động.

Bộ này công bố Nhà nước đã sắp xếp nguồn lực lớn để triển khai thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, các chương trình trọng điểm về giáo dục nghề nghiệp, lao động, việc làm, góp phần thúc đẩy phát triển thị trường lao động, tạo việc làm bền vững.

Vì vậy, Bộ LĐ-TB&XH đề xuất kết thúc chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động, số kinh phí còn dư chuyển lại ngân sách trung ương để thực hiện các nhiệm vụ cấp bách khác của Nhà nước. Hết năm 2023, sau khi quyết toán chính sách hỗ trợ, Bộ Tài chính tổng hợp phương án tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách trung ương năm 2023 trình cấp có thẩm quyền quyết định số kinh phí dư nói trên.

Gói an sinh trị giá khoảng 6.600 tỷ đồng hỗ trợ tiền thuê nhà cho 3,4 triệu người lao động được Thủ tướng Chính phủ Việt Nam phê duyệt tại Quyết định 08, vào tháng 3/2022, theo đề xuất của Bộ LĐ-TB&XH, sau liên tiếp nhiều gói an sinh đạt hiệu quả “nhỏ giọt” trong các năm 2020, 2021.

Dự kiến, gói hỗ trợ tiền thuê nhà chi cho 3,4 triệu người lao động thuộc 2 nhóm.

Nhóm 1 là người có hợp đồng lao động, đóng BHXH, đang làm việc trong doanh nghiệp, nhận mức hỗ trợ là 500.000 đồng/người; nhóm 2 là người quay lại làm việc tại khu công nghiệp, chế xuất, khu kinh tế, 24 tỉnh thành thuộc 4 vùng kinh tế trọng điểm, nhận mức hỗ trợ 1 triệu đồng/người.

Tiền hỗ trợ được chi trả tối đa không quá 3 tháng. Thời gian chi trả từ ngày 1/4 đến hết ngày 15/8/2022, sau đó được gia hạn đến hết 30/8/2022.

Nguyễn Minh