Các bạn ở Huế dẫn tôi đi thăm nơi làm mắm ruốc và nước mắm ruốc ở Phú Hải, cách Huế khoảng 20 km. Đường đi ngang qua phá Tam Giang.

Nhớ lại “chiều trên phá Tam Giang”
Ảnh chụp ngày 20/07/2020 (Vũ Thế Thành)

Tôi đến Huế nhiều lần, trên dưới cả chục, thuê xe gắn máy đi bờ bụi lăng quăng,… giờ mới thấy phá Tam Giang mặt mũi thế nào. Có thể đã từng đi ngang qua đấy nhưng tôi không biết đó là cái… phá.

Phá là nơi tụ hợp các con sông đổ ra biển, nhưng địa hình lòng vòng như cái lỗ tai, gắn vài chân rết (sông nhánh), ngăn cách với biển. Hồi xưa đi đường thủy vào Huế phải qua phá Tam Giang, sóng to gió lớn, thuyền bè dễ lật, nên mới có ca dao

Thương em, anh cũng muốn vô
Sợ truông nhà Hồ, sợ phá Tam Giang…

Phá Tam Giang dài hơn 20 cây số, trải dài từ cửa sông Ô Lâu (huyện Phong Điền) xuống phía Nam, qua cửa biển Thuận An và kết thúc ở đầm Cầu Hai rộng lớn (huyện Phú Lộc). Sông Hương xứ Huế đổ ra cửa Thuận An. Từ đây lui xuống phía Nam một chút là xã Phú Hải, nơi làm mắm ruốc.

Tôi dừng trên đường về nơi mảnh đất ngăn cách, một bên là biển Thuận An mênh mông diều bay trên bãi, một bên là phá Tam Giang, dãy núi xa xa, vài thuyền ghe neo “bến”. Đến Huế người ta chỉ tìm đến hoàng cung lăng tẩm, bỏ qua chỗ hẻo lánh này thành thử phá Tam Giang cảnh đẹp còn hoang dã, dân tình chất phác.

Đứng nơi đây, tôi chợt nhớ bản nhạc “Chiều trên phá Tam Giang”. Nhạc sĩ Trần Thiện Thanh chỉ lấy một hai đoạn trong bài thơ cùng tên của Tô Thùy Yên để phổ nhạc.

Tô Thùy yên làm bài thơ “Chiều trên phá Tam Giang” khi đi công tác ở phá Tam Giang vào tháng 6 năm 1972 khi chiến cuộc đang hồi cao điểm, được gọi là “Mùa hè đỏ lửa”, với ba mặt trận lớn ở Bình Long (Đông Nam Bộ), Kontum (Bắc Tây Nguyên) và Quảng Trị, ước tính khoảng trên 400.000 thương vong, chưa kể thường dân.

Trong thơ có đoạn:

“…Nghĩ cho cùng, nghĩ cho cùng
Ví dầu các việc ngươi làm, các việc ta làm
Có cùng gom góp lại
Mặt đất này đổi khác được bao nhiêu?
Ngươi há chẳng thấy sao
Phá Tam Giang, phá Tam Giang ngày rày đâu đã cạn?
Ta phá lên cười, ta phá lên cười
Khi tưởng tượng ngươi cùng ta gặp gỡ
Ở cõi âm nào ngươi vốn không tin
Hỏi nhau chơi thoả chút tính bông đùa:
Ngươi cùng ta ai thật sự hy sinh
Cho tổ quốc Việt Nam – một tổ quốc…?”

Vũ Thế Thành

Đăng lại từ Facebook Vũ Thế Thành
Bài đã đăng trên Sài Gòn Thập Cẩm (saigonthapcam.wordpress.com)

Mời bạn đọc tìm hiểu thêm các tác phẩm của tác giả Vũ Thế Thành tại đây.

Xem thêm cùng tác giả:

Mời xem video: