Thị trường tài chính dậy sóng sau “sự kiện 11/9” của Israel, châu Âu sẽ bị liên lụy?
- Lý Chính Hâm
- •
Hamas bất ngờ tấn công Israel, phía Israel nói rằng “Đây là vụ 11/9 của chúng tôi”. Sự leo thang của xung đột Palestine – Israel đã gây ra sự biến động lớn trên thị trường tài chính, làm tăng sức hấp dẫn của vàng và các tài sản trú ẩn an toàn khác, đồng thời an ninh năng lượng của châu Âu có thể bị ảnh hưởng.
Israel nói ‘Đây là ngày 11/9 của chúng tôi’
Ngày 9/10, theo giờ địa phương, ông Maj Nir Dinar, người phát ngôn của Lực lượng phòng vệ Israel, cho biết vụ tấn công phối hợp bất ngờ do Hamas phát động hôm 7/10 giống như vụ tấn công “11/9” ở Mỹ năm xưa. Trung tá Jonathan Conricus mô tả cuộc tấn công này là “sự kiện Trân Châu Cảng” mà Israel gặp phải và nói: “Đây có lẽ là ‘sự kiện 11/9’ và ‘sự kiện Trân Châu Cảng’ 2 trong 1.”
Khoảng 6h sáng ngày 7/10, người dân Israel một lần nữa trải qua cơn ác mộng “Chiến tranh Yom Kippur” cách đây 50 năm. Hamas đã phát động một cuộc tấn công lớn bằng cách bắn hàng ngàn quả tên lửa từ Dải Gaza vào lãnh thổ miền trung nam Israel. Hàng chục phần tử kẻ khủng bố Hamas đã vượt biên giới và tiến vào nhiều cộng đồng Israel, gây ra thương vong nghiêm trọng.
Quân đội Israel cho biết, ngày hôm đó là “Lễ hội Torah” (Simchat Torah) của người Do Thái. Cách đây 50 năm, vào năm 1973, các nước Ả Rập cũng phát động cuộc chiến nhắm vào Israel ngay trước ngày lễ này – “Chiến tranh Yom Kippur”.
Phần tử vũ trang Hamas còn sử dụng mô tô, xe bán tải, tàu lượn cơ giới và tàu cao tốc để tấn công vào các khu đô thị của Israel, bao gồm Ashkelon, Sderot và Ofakim; trong dó Ofakim cách Dải Gaza khoảng 22 km.
Các kênh truyền hình Israel cho biết số người chết trong vụ tấn công của Hamas đã lên tới 900 người và ít nhất 2.600 người bị thương.
Bộ Y tế Gaza cho biết ít nhất 687 người Palestine đã thiệt mạng và 3.726 người bị thương trong các cuộc không kích của Israel vào khu vực bị phong tỏa kể từ Thứ Bảy. Al Jazeera cho hay số người Palestine thiệt mạng đã vượt quá 770 người, và đã có hơn 4.000 người bị thương.
Theo tuyên bố của Liên Hợp Quốc vào tối 8/10, hơn 123.000 người Palestine đã buộc phải sơ tán khỏi Dải Gaza, và gần 74.000 người trong số họ đã tìm nơi ẩn náu trong khuôn viên trường học.
Hiện nay, Hamas và Israel vẫn đang giao tranh kịch liệt.
Ngân hàng trung ương Israel bán 30 tỷ USD ngoại tệ để ổn định tỷ giá hối đoái đồng shekel
Ngày 9/10, Ngân hàng trung ương Israel công bố kế hoạch bán tới 30 tỷ USD ngoại hối. Tuyên bố của ngân hàng trung ương cho biết, trong giai đoạn tới, Ngân hàng trung ương Israel sẽ hoạt động trên thị trường để điều tiết biến động tỷ giá hối đoái của đồng nội tệ shekel và cung cấp thanh khoản cần thiết cho hoạt động bình thường của thị trường.
Sau khi mở cửa giao dịch vào ngày 9/10, tỷ giá hối đoái của shekel đã biến động mạnh, đồng đô la Mỹ đã tăng hơn 2,2% so với shekel của Israel, đạt mức cao nhất trong 7 năm.
Sau thông tin Ngân hàng Trung ương Israel tuyên bố can thiệp, đồng shekel phục hồi nhanh chóng sau khi bị giảm mạnh ban đầu, nhưng sau đó lại giảm.
Ngoài kế hoạch bán tới 30 tỷ USD ngoại hối, Ngân hàng Trung ương Israel cũng tuyên bố sẽ cung cấp thanh khoản cho thị trường thông qua cơ chế hoán đổi lên tới 15 tỷ USD khi cần thiết. “Ngân hàng Trung ương Israel sẽ tiếp tục theo dõi diễn biến, theo dõi mọi sự xáo động của thị trường và thực hiện hành động khi cần bằng cách sử dụng các công cụ sẵn có.”
Trước đó, chỉ số chuẩn thị trường chứng khoán Israel TA-35 đóng cửa giảm 6,47%, mức giảm trong một ngày lớn nhất trong hơn 3 năm. Chỉ số chứng khoán tăng nhẹ trong ngày 9/10, hiện tăng hơn 0,2%.
Ông Zvi Eckstein, cựu Phó thống đốc Ngân hàng Trung ương Israel, cho biết: “Nền kinh tế Israel rất mạnh và trừ khi Iran tiến hành một cuộc tấn công thực chất, nếu không thì Israel rất có thể sẽ khôi phục toàn bộ hoạt động kinh tế trong vòng một hoặc hai tuần.”
Ông Eckstein nói thêm rằng việc đồng tiền của Israel, đồng shekel, giảm giá nhẹ là điều bình thường, bởi vì cùng với rủi ro đối với nền kinh tế Israel gia tăng, cả người Israel và người nước ngoài đều giảm tiếp xúc với Israel.
Mới tháng trước, Thống đốc Ngân hàng Israel – ông Amir Yaron cho biết, mặc dù sự suy yếu ở mức độ lớn của đồng shekel đang đẩy lạm phát lên cao, nhưng không xuất hiện thất bại thị trường do đó không cần can thiệp.
Sức hấp dẫn của các tài sản trú ẩn an toàn như vàng tăng, đồng đô la Mỹ cũng tăng mạnh
Theo Reuters đưa tin ngày 9/10, các nhà phân tích cho rằng rủi ro địa chính trị gia tăng sẽ khiến người dân mua các tài sản như vàng và đô la Mỹ, đồng thời tăng nhu cầu trái phiếu kho bạc Mỹ vốn đang bị bán tháo mạnh. Cùng với việc giao dịch bắt đầu ở châu Á, những xu hướng này bắt đầu hiện ra rõ ràng hơn. Hợp đồng tương lai chứng khoán Mỹ giảm, trong khi dầu thô, vàng và trái phiếu kho bạc tăng.
Ông Peter Cardillo, trưởng kinh tế thị trường tại Spartan Capital Securities, cho biết: [Xung đột Israel-Palestine] là một ví dụ tuyệt vời về lý do tại sao mọi người cần vàng trong danh mục đầu tư của họ. Đó là công cụ phòng ngừa rủi ro hoàn hảo để chống lại tình trạng hỗn loạn quốc tế.” Ông dự đoán đồng đô la Mỹ cũng được hưởng lợi.
Ông Cardillo nói: “Bất cứ khi nào có bất ổn quốc tế, đồng đô la sẽ mạnh lên.”
Ông Edward Moya, nhà phân tích thị trường cấp cao tại Oanda ở New York, cho biết: “Sau khi Israel tuyên chiến với Hamas, Phố Wall dường như đang phải đối mặt với những rủi ro địa chính trị mới.”
Khi các nhà phân tích đang cố gắng đánh giá phản ứng dây chuyền của cuộc chiến này, cũng đồng thời tập trung vào tác động của nó đối với giá năng lượng. Đầu phiên giao dịch châu Á ngày 9/10, giá dầu tăng hơn 4 USD/thùng.
Khi nói về tình hình ở Israel, ông Brian Jacobsen, nhà kinh tế trưởng tại Annex Wealth Management, cho biết: “Đây có phải là thời điểm thay đổi lớn đối với thị trường hay không còn phụ thuộc vào thời gian nó kéo dài bao lâu và liệu những bên khác có bị cuốn vào cuộc xung đột hay không”.
Ông Jacobson cho biết: “Sản lượng dầu của Iran đang tăng lên, nhưng bất kỳ tiến triển nào họ đạt được với Mỹ ở hậu trường sẽ bị hủy hoại nghiêm trọng bởi các hành động chúc mừng Hamas của Iran,” ông bổ sung thêm, “Khả năng mất năng suất là đáng kể nhưng sẽ không có gì đáng ngạc nhiên.”
Ông Jacobson nói: “Điều quan trọng là xem Ả Rập Saudi phản ứng như thế nào”.
An ninh năng lượng châu Âu đáng được quan tâm
Xung đột Israel – Palestine có thể ảnh hưởng tới Israel và trung tâm xuất khẩu khí đốt phía Đông Địa Trung Hải. Trong danh sách “nạn nhân” này, châu Âu, vốn đang mong muốn tìm kiếm đa dạng hóa nguồn cung cấp năng lượng, chắc chắn sẽ nổi bật.
Vùng biển phía Đông Địa Trung Hải giáp Israel rất giàu tài nguyên khí đốt tự nhiên. Hiện nay, các mỏ khí đốt tự nhiên dọc bờ biển Israel chiếm khoảng 70% sản lượng phát điện của cả nước, điều này không chỉ giúp Israel giảm sử dụng nhiều than gây ô nhiễm hơn mà còn giúp nước này giảm bớt sự phụ thuộc nặng nề vào nhập khẩu năng lượng.
Gần 15 năm qua, khi Israel phát hiện ra một lượng lớn tài nguyên khí đốt tự nhiên từ hoạt động thăm dò ngoài khơi, nước này đã chuyển đổi từ một nước nhập khẩu ròng khí đốt tự nhiên thành một nước xuất khẩu.
Do chiến tranh Nga – Ukraine, năm ngoái châu Âu rơi vào cuộc khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng nhất trong nhiều thập kỷ, giá khí đốt tự nhiên và giá điện đạt mức cao kỷ lục, khiến nhiều nước châu Âu phải gấp rút tìm kiếm nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên mới trên khắp thế giới, trong khi Israel và Qatar – một nước xuất khẩu lớn khí đốt tự nhiên – đều thuộc khu vực Trung Đông, vì thế mà được coi trọng.
Vào tháng 9 năm nay, Israel, Síp và Hy Lạp đã tổ chức các cuộc đàm phán ba bên tại Nicosia, thủ đô của Síp. Thủ tướng Israel – ông Benjamin Netanyahu vào thời điểm đó cho biết lãnh đạo ba nước đã thảo luận về kế hoạch vận chuyển khí đốt tự nhiên của Israel đến châu Âu, và sẽ xác định lộ trình cuối cùng trong vòng 3 đến 6 tháng tới.
Rõ ràng không khó để thấy trước rằng một khi Israel rơi vào chiến tranh kéo dài do cuộc tấn công gần đây của Hamas, điều đó chắc chắn sẽ làm gián đoạn việc châu Âu triển khai nhập khẩu thêm khí đốt tự nhiên từ Israel, và ngay cả khi chiến tranh tiếp tục lan rộng ra khu vực Trung Đông, việc xuất khẩu khí đốt tự nhiên từ các quốc gia khác trong khu vực cũng có thể bị ảnh hưởng.
Xem thêm
Từ khóa Israel Hamas dải Gaza Dòng sự kiện Xung đột Israel - Hamas xung đột ở Dải Gaza Israel tấn công dải Gaza
