Bắt đầu từ 5:00 sáng hôm nay (11/8) một lượng lớn cảnh sát và cảnh sát vũ trang đã tiến vào Tu viện Kiev Pechersk Lavra và phong tỏa toàn bộ tu viện, tất cả các tín đồ đều không được vào. Hôm qua tòa án Kiev đã phán quyết thừa nhận quyết định của Bộ Văn hóa trục xuất các tu sỹ Giáo hội Chính thống UOC. Luật sư của UOC tuyên bố sẽ kháng cáo. Hồi tháng 3/2023, Bộ trưởng Văn hóa Ukraine Oleksandr Tkachenko đã ra quyết định trục xuất các tu sỹ UOC và thu hồi tu viện để làm một khu bảo tàng của Bộ, trong bối cảnh Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố “độc lập tinh thần”.

230811 cop 01
Cảnh sát và cảnh sát vũ trang mũ nồi đỏ đã tiến vào và phong tỏa toàn bộ Tu viện Kiev (Ảnh ghép từ mạng xã hội)

Theo nhóm nhà báo OUJ báo cáo và căn cứ theo các hình ảnh lưu hành trên mạng xã hội, rất nhiều cảnh sát và cảnh sát vũ trang đã tiến vào khuôn viên tổ hợp Tu viện Kiev nổi tiếng cả nghìn năm lịch sử.

Theo lệnh của Cục Bảo tồn Quốc gia Kiev Pechersk Lavra (cơ quan nhà nước được lập ra quản lý tu viện này), thì chỉ những ai hiện đang sống trong tu viện —các tu sỹ UOC hiện đang sống trong đó cùng các công nhân lao động của tu viện— thì mới được phép có mặt trong đó. Tất cả các giáo dân hay tín đồ đều không được phép có mặt trong khuôn viên của tu viện.

Hôm qua, theo thông báo qua mạng xã hội của Mikita Chekman, luật sư của tu viện, Tòa án Kinh tế Kiev đã phán quyết tán thành quyết định trục xuất các tu sỹ UOC theo quyết định của Bộ Văn hóa và Chính sách Thông tin hồi tháng 3.

Theo ông, “Tòa án thực sự cho phép vô luật pháp, cho phép trục xuất các tu sỹ khỏi Tu viện Kiev Pechersk Lavra. Trong quá trình xét xử, mọi người đều chứng kiến ​​những hành vi vi phạm pháp luật trắng trợn của tòa án. Và điều này đưa ra lý do để tin rằng tòa án không độc lập trong việc đưa ra quyết định.”

Luật sư tuyên bố rằng tòa án không mời các tu sỹ tham gia tố tụng, đó là một vi phạm nghiêm trọng.

Theo ông, “tòa án được giao một nhiệm vụ nhất định và một thời hạn nhất định, [tức là] quyết định cụ thể phải được đưa ra vào hôm nay.

Và chúng tôi hiểu tại sao điều này xảy ra. Hôm nay, Cục Bảo tồn, không đợi tòa án có hiệu lực, đã bắt đầu hạn chế các tín đồ vào khuôn viên của Tu viện.”

Ông nhắc nhở rằng quyết định của tòa án thực sự chỉ có hiệu lực sau khi được xem xét ở cấp phúc thẩm. Và ông tuyên bố sẽ kháng cáo.

“Chúng tôi sẽ chờ đợi toàn văn quyết định để xem thẩm phán đã dựa trên những lập luận nào khi đưa ra quyết định này. Chúng tôi sẽ nộp đơn kháng cáo,” luật sư viết.

Tu viện Các hang động Kiev (Pechersk: hang động, Lavra: tu viện nam) là một tổ hợp công trình có tuổi đời 1.000 năm, biểu tượng của Chính thống Giáo phương Đông (Orthodox, một nhánh của Kitô Giáo, bên cạnh Catholics, Công giáo, phổ biến hơn ở Âu Mỹ). Tu viện được UNESCO đánh giá là di sản văn hóa thế giới.

Giữa tháng 3/2023, Bộ trưởng Văn hóa Tkachenko đã ra quyết định thu hồi tu viện với lý do tu viện là thuộc quyền sở hữu của nhà nước và hợp đồng sử dụng miễn phí của Giáo hội Chính thống UOC hết hạn. Các tu sỹ của UOC phải rời khỏi tu viện, và tu viện sẽ trở thành một khu bảo tồn bảo tàng.

Các dịch vụ tôn giáo của tu viện vẫn sẽ được tiếp tục, theo ông bộ trưởng, nhưng là do giáo hội khác mang tên OCU do nhà nước nâng đỡ tiến hành.

Ngoài các hoạt động tôn giáo truyền thống, thì tu viện —như một cơ sở bảo tàng— cũng sẽ là nơi có thể tổ chức các sự kiện văn hóa như hòa nhạc (kể cả nhạc rock), hội thảo, hay chuyên đề, theo ông bộ trưởng giải thích.

Trên thực tế, từ tháng 1/2023, thánh đường Dormition và nhà thờ Refectory thuộc tổ hợp tu viện đã bị thu hồi rồi.

Hàng loạt các sự kiện ở Tu viện Kiev nói riêng, và sự chuyển quyền sở hữu các nhà thờ từ UOC sang OCU trên phạm vi toàn quốc đều nằm trong chiến dịch mà ông Zelensky miêu tả là để “tăng cường độc lập tinh thần” với ám chỉ rằng UOC là giáo hội có dính líu tinh thần với Nga.

Giáo hội Chính thống UOC

Giáo hội Chính thống Ukraine UOC nguyên gốc là một nhánh thuộc về Giáo hội Chính thống Nga ROC. Đây là theo truyền thống có từ thế kỷ 17 thời Sa hoàng.

Khi những người Xô Viết vô thần lên cầm quyền, Tu viện Kiev bị họ cướp đi và bị biến thành viện bảo tàng khoảng 100 năm trước.

Tuy nhiên, năm 1988, người của UOC đã tiếp quản Tu viện Kiev khi chính quyền Gorbachev của Liên Xô trả lại cho giáo hội để lấy đó làm nơi kỷ niệm tròn 1.000 năm ngày lễ rửa tội tập thể đầu tiên ở Đông Âu.

Tu viện được tiếp quản trong trạng thái bị tàn phá nặng nề và không được ai chăm sóc, nhưng các tu sỹ UOC đã sửa chữa và tái xây dựng để nó trở thành 1 trong những công trình tôn giáo hàng đầu của các tín đồ Kitô trên toàn thế giới như hôm nay.

Chiến tranh nổ ra tháng 2/2022, sau đó UOC tuyên bố tách khỏi ROC và trở thành một giáo hội độc lập.

Tuy nhiên chính quyền Kiev vẫn coi UOC là sản phẩm ngoại lai và cho rằng muốn Ukraine “độc lập tinh thần” thì cần nâng đỡ giáo hội OCU, thành lập ngày 15/12/2018 dưới thời tổng thống Petro Poroshenko.

Trên thực tế, năm 2019 khi ông Poroshenko tranh cử tổng thống Ukraine, thì OCU đã ra mặt ủng hộ ông ta. Hiện nay OCU cũng công khai ủng hộ ông Zelensky, một người không phải tín đồ Kitô.

Trái ngược hoàn với truyền thông Ukraine miêu tả OCU thế nào, trên thực tế những hình ảnh và video trên các mạng xã hội cho thấy Giáo hội Chính thống UOC mới đích thực là nơi mà tín đồ Kitô của Ukraine đến. Nói cụ thể là các sự kiện tôn giáo của UOC thường xuyên có hàng ngàn tín đồ tham gia như thấy trên các rất nhiều hình ảnh và video. Điều tương tự không hề xảy ra đối với OCU.

230811 uoc 01
Hàng ngàn tín đồ Kitô tham dự lễ Mẹ Thiên Chúa ngày 5/8 tại Tu viện Pochaev (tu viện lớn thứ 2 ở Ukraine, đứng sau Tu viện Kiev) do UOC chủ trì. (Ảnh cắt từ video)
230811 uoc 02
Người đứng đầu UOC, Metropolitan Onufry, đang chủ trì lễ Mẹ Thiên Chúa bên trong nhà thời thuộc Tu viện Pochaev. (Ảnh cắt từ video)
  • Video lễ Mẹ Thiên Chúa ngày 5/8 tại Tu viện Pochaev với hàng nghìn tín đồ:

Hiện nay UOC đang đứng trước nguy cơ bị chính quyền Zelensky xóa sổ, và trụ sở chính của họ —Tu viện Kiev— có thể sẽ không thể nào giữ được.

Sau khi Bộ Văn hóa đòi trục xuất tu sỹ UOC khỏi Tu viện Kiev, UOC đã đệ đơn lên Tòa án Kinh tế Kiev. Tuy nhiên hồi cuối tháng 4, cảnh sát vũ trang đã can thiệp, và cưỡng bức lấy đi phần lớn các tòa nhà khỏi UOC, dù lúc đó chưa có phán quyết của tòa án. Cuối cùng thì 10/8, tòa án đã phán quyết cho phép trục xuất các tu sỹ UOC.

Nhật Tân