Đảo quốc Vanuatu vốn là trung tâm của một cuộc cạnh tranh chiến lược giữa Trung Quốc và phương Tây trong khu vực Thái Bình Dương đã đang chìm ngập trong bất ổn chính trị khi phe đối lập thân Trung Quốc kiện ra tòa án đòi phế truất thủ tướng của chính phủ thân phương Tây do ông này đã ký hiệp định an ninh với Úc. Tòa án đã ra phán quyết đứng về phe đối lập, và quốc hội tuyên bố sẽ chọn thủ tướng mới.

Ishmael Kalsakau
Thủ tướng Vanuatu Ishmael Kalsakau phát biểu tại văn phòng thủ tướng ở Port Vila vào ngày 27/7/2023 nhân dịp Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tới thăm quốc đảo Thái Bình Dương. (Ảnh: LUDOVIC MARIN/AFP via Getty Images)

Theo Reuters, lãnh đạo đối lập Bob Loughman đã gửi kiến nghị bất tín nhiệm chỉ trích Thủ tướng Ishmael Kalsakau vì nhiều hành động của ông này, trong đó bao gồm một thỏa thuận an ninh với Úc sau khi đảng của ông chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử năm ngoái.

Một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm đối với ông Kalsakau tại Tòa án Tối cao vào tuần trước đã mang lại chiến thắng cho phe đối lập của ông Loughman. Tuy nhiên, tòa án đã chưa hành động loại bỏ ông Kalsakau cho đến khi xem xét và quyết định về đơn kháng cáo của chủ tịch quốc hội.

Đến thứ Hai (4/9), Tòa án Tối cao đã bác đơn kháng cáo, Reuters dẫn theo tuyên bố của một phát ngôn viên của chính phủ do ông Kalsakau đứng đầu. Quốc hội sau đó tuyên bố rằng họ sẽ bắt đầu bầu một thủ tướng mới.

Lãnh đạo đối lập Loughman là cựu thủ tướng Vanuatu. Ông này khi cầm quyền đã kéo quốc đảo Thái Bình Dương này gần gũi hơn với Trung Quốc. Giải thích trong đơn kiến nghị bất tín nhiệm đối với thủ tướng đương quyền Kalsakau, ông Loughman nói rằng hiệp định an ninh với Úc đã vi phạm vị thế “trung lập” của Vanuatu và có thể gây tổn hại đến chương trình hỗ trợ phát triển từ Trung Quốc, quốc gia đang là chủ nợ nước ngoài lớn nhất của Vanuatu.

Mỹ và các quốc gia đồng minh của Mỹ đang tìm cách can ngăn các quốc gia Thái Bình Dương, trong đó có Vanuatu, thiết lập các mối quan hệ an ninh với Trung Quốc sau khi Bắc Kinh đã ký hiệp ước an ninh với Quần đảo Solomon.

Trung Quốc đã đang gửi các chuyên gia an ninh tới Vanuatu giữa lúc quốc đảo Thái Bình Dương này gặp khủng hoảng chính trị. Trong khi, lực lượng cảnh sát Vanuatu tuyên bố họ sẽ làm việc chặt chẽ với “tất cả các đối tác”, gồm Úc, New Zealand và Trung Quốc.

Hải Đăng