Nông dân cao tuổi Trung Quốc: Lương hưu “chỉ đủ mua dầu và muối”

Thực trạng người nông dân cao tuổi ở các làng quê Trung Quốc đang chỉ nhận được mức lương hưu bèo bọt “đủ mua dầu và muối” đã trở thành một vấn đề kinh tế xã hội ngày càng nghiêm trọng trong bối cảnh quá trình đô thị hóa và dân số già hóa đang diễn ra nhanh chóng tại quốc gia đông dân nhất thế giới này.

Embed from Getty Images

Tờ SCMP dẫn lời ông Chen Yunfeng, trưởng làng Yancang ở tỉnh Hà Nam, người bày tỏ cảm giác thất vọng trước những bất lợi mà những người nông dân cao tuổi phải đối mặt trong xã hội Trung Quốc.

“Chúng tôi trồng ngũ cốc, nhưng ngũ cốc rất rẻ. Và chúng tôi đang già đi, nhưng phúc lợi thì quá ít,” ông Chen nói.

Theo ông Chen, người gần 60 tuổi, một nông dân trong làng chỉ nhận được mức lương hưu hàng tháng khoảng 112 nhân dân tệ (16 USD) sau khi về hưu ở tuổi 60. Đây là số tiền quá nhỏ, thấp hơn nhiều so với mức lương trung bình một ngày tại các thành phố Trung Quốc, và còn xa mới đủ để trang trải ngay cả cuộc sống nông thôn thanh đạm. Nó cũng thấp hơn nhiều so với mức lương hưu trung bình quốc gia 2.000 nhân dân tệ (290 USD) mỗi tháng trả cho những công nhân thành thị nghỉ hưu.

Việc tiền lương hưu thiếu thốn đối với các cư dân nông thôn Trung Quốc không phải là một vấn đề mới. Chế độ lương hưu có đảm bảo chỉ là một đặc quyền dành riêng cho các cư dân thành thị trên cả nước cho đến năm 2009. Sau đó, Chủ tịch Hồ Cẩm Đào và Thủ tướng Ôn Gia Bảo mới bắt đầu xây dựng một hệ thống lương hưu quốc gia dành cho người dân nông thôn.

Mức lương hưu này thay đổi khác nhau tùy theo từng khu vực nhưng nói chung người dân ở nông thôn vẫn nhận được thấp hơn nhiều so với mức lương hưu của cư dân thành thị. Ví dụ, tại thành phố Trịnh Châu tỉnh Hà Nam, mức lương hưu trung bình của chương trình này chỉ là 243 nhân dân tệ mỗi tháng vào năm 2019, chưa đến 1/10 mức lương hưu trung bình 2.928 nhân dân tệ của chương trình dành cho các nhân viên công ty ở thành thị.

Tại phần lớn vùng nông thôn Trung Quốc, những người cao tuổi phải tiếp tục sống dựa vào sức lao động của chính mình, con cái hoặc các khoản tiết kiệm trong những năm tháng xế chiều. Việc thiếu khoản hỗ trợ tài chính và những hỗ trợ khác dành cho các nông dân cao tuổi đã trở thành một vấn đề kinh tế xã hội ngày càng nghiêm trọng trong bối cảnh quá trình đô thị hóa và dân số già hóa đang diễn ra nhanh chóng.

Một sự việc kinh hoàng xảy ra trong tháng 5 đã cho thấy mức độ trầm trọng của vấn đề này khi một người đàn ông ở tỉnh Thiểm Tây đã cố gắng chôn sống người mẹ nằm liệt giường của mình bởi vì bà không tự chủ được và trở thành một gánh nặng. Người phụ nữ 79 tuổi này cuối cùng đã được cứu sống và người đàn ông đã bị bắt. Vụ án đã gây ra một cuộc tranh luận trên toàn quốc về việc ai sẽ chăm sóc cho số lượng người già ngày càng tăng ở các vùng nông thôn Trung Quốc.

SCMP nhận định, thanh niên từ các làng nông thôn đang di cư ồ ạt lên thành phố để tìm kiếm cơ hội việc làm tốt hơn, dẫn đến việc người trẻ không thể ở cạnh để chăm sóc những người thân cao tuổi. Chính sách kế hoạch hóa gia đình khắc nghiệt trong nhiều thập kỷ cũng đã làm vấn đề này trở nên trầm trọng hơn. Hiện tại ở các vùng nông thôn, số người cao tuổi nhiều hơn số người trẻ. Điều này còn có xu hướng tăng lên khi chính phủ tiếp tục đẩy mạnh các chương trình đô thị hóa.

Xét trên phạm vi cả nước, một báo cáo gần đây của Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc dự đoán rằng vào năm 2025 tại vùng nông thôn cứ 4 người sẽ có một người trên 60 tuổi, tổng cộng khoảng 124 triệu người, gần bằng với dân số của Nhật Bản.

Tình hình này cũng đang phủ bóng đen lên chiến lược “lưu thông kép”, một chiến lược kinh tế mới của Bắc Kinh muốn biến 1,4 tỷ người trở thành thị trường tiêu dùng mạnh mẽ nhằm duy trì mức tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh môi trường bên ngoài ngày càng trở nên thù địch và không chắc chắn, đặc biệt là mối quan hệ với Hoa Kỳ đang ngày càng leo thang.

Ông Ma Wenfeng, một nhà phân tích cấp cao của công ty tư vấn kinh doanh nông nghiệp Phương Đông Bắc Kinh, cho biết việc thiếu lương hưu cho nông dân Trung Quốc đang làm hạn chế nghiêm trọng những nỗ lực của Bắc Kinh muốn tạo ra một thị trường tiêu dùng nội địa mạnh khi hơn 40% hộ gia đình của nước này đang buộc phải tiết kiệm để lo cho tuổi già của họ.

Ông Ma nói: “một khoản tiền mặt hơn 100 nhân dân tệ mỗi tháng chắc chắn không thể đáp ứng tất cả các nhu cầu, do đó người nông dân phải tiếp tục canh tác trên những miếng đất nhỏ để kiếm sống ngay cả khi họ đã thật sự già.” Điều này đã ảnh hưởng xấu đến năng suất nông nghiệp của Trung Quốc

Mặc dù Bắc Kinh chuẩn bị tuyên bố “chiến thắng” trong việc xây dựng “một xã hội giàu có toàn diện” vào cuối năm nay, đồng thời đang soạn thảo những kế hoạch mới cho tương lai của nước này, nhưng việc cải cách lương hưu nông thôn sẽ trở thành một trong những vấn đề được công chúng quan tâm nhiều nhất khi chính phủ xây dựng kế hoạch 5 năm lần thứ 14, theo Nhân dân Nhật báo – cơ quan ngôn luận của ĐCSTQ.

“Nhà nước chỉ trả cho nông dân 1.000 nhân dân tệ mỗi năm như một khoản lương hưu, số tiền này chỉ đủ để mua dầu và muối. Người nông dân cũng đã góp phần vào sự phát triển của đất nước, nhưng cách nhà nước đối xử với họ khác với các công chức và công nhân thành thị đã nghỉ hưu,” một người dân Hồ Nam cho biết.

Việc tăng mức lương hưu nông thôn sẽ yêu cầu một nguồn lực tài chính đáng kể, nhưng tình hình tài khóa tại nhiều vùng của Trung Quốc đang chịu sức ép rất lớn do đại dịch virus corona và sự suy thoái kinh tế trên diện rộng.

Gia Huy (theo SCMP)

Xem thêm: