5 luận điểm cho thấy COVID-19 rò rỉ từ phòng thí nghiệm – Nhà khoa học Canada

Nhạc Di
•
Thứ Năm, 06/06/2024

Trong bối cảnh Quốc hội Mỹ tiếp tục điều tra nguồn gốc của dịch COVID-19, một nhà khoa học Canada đã nêu quan điểm trên tờ New York Times rằng virus có thể đã bị rò rỉ từ phòng thí nghiệm; không có bằng chứng thuyết phục nào chứng minh COVID-19 đến từ động vật tại Chợ hải sản Hoa Nam ở Vũ Hán.

Hai Nam — Một cảnh sát đứng bên ngoài Chợ bán buôn hải sản Hoa Nam ở Vũ Hán ngày 24/1/2020. (Ảnh: HECTOR RETAMAL/AFP qua Getty Images)

Theo National Post, bài viết của Alina Chan qua 5 luận điểm chính đã củng cố quan điểm COVID-19 rò rỉ từ phòng thí nghiệm.

Alina Chan là nhà sinh học phân tử tại Viện Broad của MIT và Đại học Harvard, chuyên về liệu pháp gen và nghiên cứu kỹ thuật tế bào. Cô cũng là đồng tác giả cuốn sách “Virus: Đi tìm nguồn gốc COVID-19” (Virus: In Search of the Origin of COVID-19), xuất bản năm 2021 với nhà văn khoa học Matt Ridley.

Điểm mấu chốt 1: Địa điểm đầu tiên xuất hiện dịch bệnh

Điểm mấu chốt đầu tiên là “virus loại SARS gây ra dịch bệnh xuất hiện ở Vũ Hán, còn Vũ Hán là nơi đặt phòng thí nghiệm nghiên cứu virus SARS quan trọng nhất thế giới”.

Đây có thể chỉ là trùng hợp ngẫu nhiên, nhưng Alina Chan chỉ ra rằng Viện Virus học Vũ Hán do nhà nghiên cứu Thạch Chính Lệ (Shi Zhengli) phụ trách đã tìm kiếm các loại virus giống SARS trong hơn 10 năm. Nhóm của bà Thạch Chính Lệ đã thực hiện nhiều chuyến đi đến tỉnh Vân Nam cách đó hơn 1500 km để thu thập mẫu dơi. Khi dịch bệnh bắt đầu, bà Thạch Chính Lệ đã công khai bày tỏ không biết liệu dịch bệnh này có thể đến từ phòng thí nghiệm của bà hay không.

Chiếc hộp Pandora và “người phụ nữ dơi” Thạch Chính Lệ

Điểm mấu chốt thứ 2: Tài liệu rò rỉ về loại virus tương tự

Điểm mấu chốt thứ 2 là một năm trước khi dịch bệnh COVID-19 bùng phát, Viện Virus học Vũ Hán đã làm việc với các đối tác Mỹ để đề xuất tạo ra một loại virus có đặc điểm xác định tương tự như SARS-CoV-2 (loại virus gây ra đại dịch COVID-19).

Vào năm 2018, một đề xuất tài trợ cho dự án nghiên cứu Defuse bị rò rỉ cho thấy dự án này nhằm mục đích tạo ra một loại virus SARS với đặc điểm độc đáo là: vị trí phân cắt furin giúp tăng cường khả năng lây nhiễm của virus sang con người. Alina Chan cho biết SARS-CoV-2 có đặc điểm này, dữ liệu di truyền cho thấy đặc điểm này của nó có trước khi dịch bệnh bắt đầu.

Cô nói: “Cuối cùng, một loại virus SARS chưa từng thấy trước đây với vị trí phân cắt furin mới được giới thiệu phù hợp với mô tả trong đề án nghiên cứu Defuse của Viện Vũ Hán, dịch bệnh đã xuất hiện tại Vũ Hán trong chưa đầy 2 năm sau khi đề án được khởi thảo”.

Điểm mấu chốt 3: Quy trình an toàn phòng thí nghiệm chưa đạt tiêu chuẩn

Điểm mấu chốt 3 là năng lực của các phòng thí nghiệm ở Vũ Hán không đủ để kiểm soát loại virus có khả năng lây lan cao trong không khí như COVID-19.

Có 4 cấp độ an toàn sinh học đối với các phòng thí nghiệm xử lý virus sống, trong đó BSL 1 là cấp độ bảo vệ thấp nhất và BSL 4 là cấp độ cao nhất. Alina Chan cho biết, 2 năm sau khi dịch bệnh bùng phát, một nhà khoa học làm việc tại phòng thí nghiệm BSL 3 của Đài Loan đã bị nhiễm COVID-19.

Cô nói thêm rằng bản dự thảo ban đầu của đề án nghiên cứu Defuse khuyến nghị phòng thí nghiệm Vũ Hán hoạt động ở cấp độ BSL 2 để tiết kiệm chi phí. Sau đó cô dẫn lời nhà khoa học coronavirus người Mỹ Ralph Baric nói với một nhà khoa học khác. Về lập luận cho rằng công việc ở Vũ Hán thực hiện theo tiêu chuẩn BSL 2 là đủ, Barric nói: “Đúng, Trung Quốc có quyền đưa ra chính sách riêng. Ai đó cũng có quyền chấp nhận đây là biện pháp bảo vệ phù hợp, nhưng đừng mong tôi tin điều đó. Ngoài ra, đừng cố xúc phạm trí thông minh của tôi bằng điều vô nghĩa này”.

Điểm mấu chốt 4: Nguồn gốc COVID-19 từ chợ còn thiếu bằng chứng

Điểm mấu chốt 4 là không có bằng chứng thuyết phục nào chứng minh COVID-19 đến từ động vật ở Chợ hải sản Hoa Nam ở Vũ Hán.

Một phần là do ban đầu các nhà điều tra Trung Quốc tin rằng khu chợ là nguồn gốc của virus nên họ không tìm kiếm bất kỳ bằng chứng nào để bác bỏ giả thuyết đó. Alina Chan chỉ ra rằng chính quyền Trung Quốc đã che đậy các báo cáo ban đầu về các ca bệnh không liên quan đến khu chợ, đã tiêu hủy một số mẫu bệnh từ những bệnh nhân đầu tiên vì lý do an toàn sinh học, điều đó gây khó khăn cho việc tái hiện lại quá trình lây lan ban đầu của dịch bệnh này.

Cô cho hay: “Ở chợ hải sản hoặc chuỗi cung ứng liên quan chưa bao giờ chứng thực được có bất kỳ con vật nào bị nhiễm bệnh. Đã không thể chứng minh được nguồn gốc dịch bệnh chợ hải sản Hoa Nam, vậy thì việc virus ở Vũ Hán sẽ hướng chủ yếu đến xuất phát từ phòng thí nghiệm virus loại SARS”.

Điểm mấu chốt 5: Thông tin chính vẫn còn thiếu

Điểm mấu chốt 5 là mặc dù đã điều tra chuyên sâu về hoạt động buôn bán động vật và những người liên quan đến khu chợ, tuy nhiên không tìm thấy bằng chứng quan trọng nào chứng minh rằng COVID-19 có nguồn gốc từ việc buôn bán động vật hoang dã.

Cô nói: “Các nhà điều tra đã không thu thập được hoặc không báo cáo được bằng chứng quan trọng cho thấy COVID-19 có nguồn gốc từ hoạt động buôn bán động vật hoang dã”.

Cô viết trong kết luận: “Cứ cho rằng dịch bệnh bắt đầu trong phòng thí nghiệm hay quầy hàng ở chợ, không thể phủ nhận rằng các quỹ liên bang của Mỹ đã giúp Viện Vũ Hán xây dựng một kho dữ liệu virus SARS chưa từng có, tạo điều kiện thuận lợi cho nghiên cứu để tăng cường chức năng các loại virus này. Những người ủng hộ và tài trợ nghiên cứu của viện, bao gồm cả Tiến sĩ Anthony Fauci, nên hợp tác với cuộc điều tra để giúp xác định và khắc phục những sơ hở. Cộng đồng quốc tế không thể chấp nhận để cho các nghiên cứu virus rủi ro gây dịch bệnh”.

Đề xuất của Alina Chan là cần một cuộc điều tra kỹ lưỡng và đáng tin cậy để ngăn chặn những sơ suất trong tương lai, qua đó giúp khôi phục niềm tin của công chúng vào khoa học và cơ quan công quyền. Cô cho hay: “Điều đó cũng để chứng minh cho thế giới rằng các nhà lãnh đạo và nhà khoa học Mỹ không sợ sự thật đã gây ra đại dịch bệnh COVID-19 này”.